SAMSUN’DA YÜZYILLIK BAHARAT VE OT GELENEĞİ
Samsun’da baharat ve ot kültürü, Karadeniz ikliminin sunduğu zengin bitki çeşitliliğiyle şekillenmiş durumda. Kıyıdan yaylaya kadar uzanan bölgede, her mevsim farklı aromatik otlar yetişiyor.
Yöre halkı, bu bitkileri yalnızca yemeklerde değil, aynı zamanda doğal şifa kaynağı olarak da kullanıyor. Özellikle köy pazarlarında hâlâ geleneksel yöntemlerle kurutulan ve satılan otlar, Samsun mutfağının karakterini oluşturuyor.
YÖRESEL MUTFAKTA OT VE BAHARATIN YERİ
Samsun mutfağında baharat ve otların kullanımı, yemeğe özgün bir tat ve koku kazandırmakla kalmıyor; aynı zamanda sağlık açısından da önemli katkılar sağlıyor.
Örneğin balık yemeklerinde sıkça karalahana, dereotu ve nane, etli yemeklerde ise kekik, karabiber ve pul biber tercih ediliyor.
Yayla köylerinde yetişen doğal otlar, özellikle yaz aylarında toplanıp kışa hazırlık için kurutularak saklanıyor.
YÖREDE EN ÇOK KULLANILAN 10 BİTKİ
Samsun’un baharat ve ot kültürü denilince akla gelen 10 temel bitki şu şekilde sıralanıyor:
-
Karalahana: Bölgede hem yemeklerde hem de dolmalarda kullanılıyor.
-
Isırgan otu: Çorbalarda ve böreklerde yer buluyor, bağışıklığı güçlendiriyor.
-
Kekik: Etli yemeklerin vazgeçilmezi, antiseptik özelliğiyle de biliniyor.
-
Nane: Hem çay hem de yoğurtlu mezelerde kullanılıyor.
-
Dereotu: Balık ve salatalarda sıkça tercih ediliyor.
-
Maydanoz: Hemen her yemeğin yanında taze olarak tüketiliyor.
-
Pul biber: Karadeniz mutfağında yemeğe renk ve lezzet katıyor.
-
Sumak: Özellikle salatalarda ve et marinasyonlarında kullanılıyor.
-
Fesleğen: Yeni nesil Samsun mutfaklarında popülerleşmeye başladı.
-
Nergis otu: Kırsal kesimlerde çay olarak tüketiliyor, doğal bir rahatlatıcı.
DOĞAL ŞİFA VE LEZZET BİR ARADA
Samsun’un baharat ve otları, yalnızca yemeklerde değil, doğal tedavi yöntemlerinde de sıkça kullanılıyor. Büyükler, kış aylarında soğuk algınlığına karşı nane-limon, ıhlamur ve kekik çayı hazırlıyor.
Ayrıca yörede bazı otların karışımından yapılan karışımlar, bağışıklığı destekleyici olarak görülüyor. Bu gelenek, hem doğayla iç içe bir yaşamı hem de sürdürülebilir sağlık anlayışını temsil ediyor.
KÖY PAZARLARINDA GELENEĞİN İZİ
Samsun’un Çarşamba, Bafra ve Vezirköprü ilçelerindeki köy pazarlarında, her hafta taze veya kurutulmuş otlar satışa sunuluyor.
Kadın üreticiler, kendi topladıkları bitkileri köylü pazarı tezgâhlarında sergileyerek hem geleneği yaşatıyor hem de aile ekonomisine katkı sağlıyor.
Bu durum, Samsun’un baharat ve ot kültürünün yalnızca mutfakta değil, ekonomik yaşamda da güçlü bir yeri olduğunu gösteriyor.
SONUÇ: DOĞADAN GELEN SAMSUN LEZZETİ
Samsun’un baharat ve ot kültürü, geçmişten bugüne uzanan doğal bir miras olarak kentin gastronomi kimliğini güçlendiriyor.
Yörede yetişen bitkiler, hem lezzet hem sağlık açısından sofralara renk katarken, Samsun’u Karadeniz’in doğal mutfak başkentlerinden biri haline getiriyor.
Kış Hazırlıkları Samsun Usulü: Turşu, Pekmez, Reçel, Mısır Unu
Samsun’un Bal ve Arıcılık Geleneği: Doğal Tatlılığın Peşinde
Fındık, Ceviz, Kestane: Samsun Sofralarında Yerel Kuruyemiş Kültürü