Samsun mutfağı, Karadeniz’in zengin tarım ürünlerini kullanarak çeşitli kış hazırlıklarıyla bilinir. Bu hazırlıkların en önemlilerinden biri ev yapımı turşulardır. Turşular, hem lezzet hem de besin değeri açısından aile sofralarında uzun yıllardır yer alır. Samsun mutfağında ev yapımı turşuların geleneksel önemi, hem beslenme hem de kültürel açıdan büyük bir değere sahiptir.
KÜLTÜREL GELENEK
Ev yapımı turşu hazırlama geleneği, Samsun’da kuşaktan kuşağa aktarılan bir bilgi birikimidir. Bahar ve yaz aylarında sebzeler toplanır, uygun şekilde temizlenir ve kavanozlara konularak kışa hazırlanır. Bu süreç, aile bireyleri arasında iş birliği ve paylaşımı da beraberinde getirir.
Turşular, sadece yemekleri tamamlayan bir garnitür değil, aynı zamanda aile bağlarını pekiştiren bir ritüel olarak görülür. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yerel mutfak araştırmalarına göre, Karadeniz’de turşu yapımı, kış sofralarının vazgeçilmez unsurlarındandır.
LEZZET VE BESİN DEĞERİ
Samsun’da ev yapımı turşular, özellikle lahana, salatalık, biber ve pancar gibi sebzelerden hazırlanır. Sirke, tuz ve bazen baharat kullanılarak yapılan turşular, sebzelerin vitamin ve minerallerini korumasına yardımcı olur. Düzenli tüketimi, sindirimi kolaylaştırır ve bağışıklık sistemini destekler.
Ev yapımı turşular, hazır ürünlere kıyasla katkı maddesi içermez. Bu özelliği, hem sağlıklı beslenme hem de doğal lezzet açısından aile sofralarında önemini artırır.
SAMSUN’DA SIK YAPILAN TURŞU ÇEŞİTLERİ
|
Turşu Türü |
Temel Malzeme |
Kullanım Alanı |
|
Lahana turşusu |
Beyaz lahana |
Ana yemeklerin yanında |
|
Salatalık turşusu |
Salatalık |
Kahvaltı ve ara öğün |
|
Biber turşusu |
Dolmalık biber |
Et ve sebze yemeklerinde |
|
Pancar turşusu |
Pancar |
Renk ve tat için sofrada |
|
Karışık sebze turşusu |
Lahana, havuç, salatalık |
Kış sofraları için genel |
SOSYAL VE KÜLTÜREL ÖNEMİ
Turşu yapımı, Samsun’da özellikle kadınlar tarafından yürütülen bir gelenektir. Büyükanneler, annelere, anneler ise çocuklara tarif ve teknikleri aktarır. Bu aktarım, yalnızca yemek bilgisi değil, aynı zamanda sabır, düzen ve paylaşım gibi değerleri de içerir.
Kış aylarında sofraya konan her kavanoz turşu, geçmişin bilgi ve emeğini yansıtır. Misafir ağırlama ve bayram sofralarında turşular, Samsun mutfağının kültürel mirasını somutlaştırır.
MODERN YAŞAMDA EV YAPIMI TURŞULAR
Kentleşme ve hazır gıda tüketimi, bazı ailelerde ev yapımı turşu kullanımını azaltmış olsa da, gelenek hâlâ yaşatılmaktadır. Pazar ve marketlerde satılan turşuların yanı sıra evde hazırlanan turşular, sağlıklı ve doğal seçenek olarak tercih edilir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun beslenme verilerine göre, Karadeniz’de ev yapımı turşu tüketimi hâlen yaygındır.
Ev yapımı turşular, modern mutfakta hem geleneksel tariflerle hem de yenilikçi tatlarla sofralarda yer bulur.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Hangi sebzeler Samsun’da turşu için tercih edilir?
Beyaz lahana, salatalık, dolmalık biber, pancar ve havuç sık kullanılır.
Ev yapımı turşuların besin değeri hazır ürünlerden farkı nedir?
Katkı maddesi içermez ve vitamin-mineral değerini büyük ölçüde korur.
Bu gelenek modern yaşamda sürüyor mu?
Evet, özellikle kırsal bölgelerde ve sağlıklı beslenmeye önem veren ailelerde devam etmektedir.





