Çalışma hayatının en büyük sorunlarından biri de kayıt dışı istihdam. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son verilerine göre; her 100 kişiden 28’i kayıt dışı çalışıyor. 
Kayıt dışılığın ekonomiye de çalışan kişiye ve ailesine de zararı büyük. İşçiler, sigortasız çalıştırıldıkları dönem boyunca, sosyal güvenlik haklarından ve devlet destekli sağlıktan mahrum kalıyor. İşten çıkarıldıklarında işsizlik maaşı da alamıyor. 
SAĞLIK GİBİ HAKLAR OLMUYOR Daha da önemlisi emeklilik için gereken prim ve gün eksik oluyor. ‘Maaş olsun, sigorta olmasa da olur’ düşüncesinin ortaya çıkardığı pişmanlığın da daha sonra pek çaresi bulunmuyor. Bu olumsuz tablo sadece sigortasız çalışan işçinin kendisini değil, eşi ve çocuklarını da etkiliyor. 
İşçiler bu durum karşısında aslında çaresiz değil. Yasayla sağlanan haklar var. Yani sigortasız çalıştırılan işçiler, bu haklarını aramalı. Bunun ilk yolu eksik primlerin işletilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) şikayet etmek. 
AYRILMADAN ŞİKAYET EDİN SGK’nın işçi şikayetlerine göre işlem yapabilmesi için ise işçilerin işten çıkmamış olmaları gerekiyor. İşten çıktıktan veya çıkarıldıktan sonra yapılan şikayetlerin olumlu sonuç vermediği ifade ediliyor. Fakat, işçinin elinde yazılı belge varsa, işten çıktıktan sonra yapılan şikayetlerden işçi lehine sonuçlar doğabilir. 
5 YILA DİKKAT! SGK’ya ve diğer kurumlara şikayetlerden bir sonuç çıkmazsa çalışanın dava açma hakkı var. İşçiler sigortasız çalıştıkları sürelerini, işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde açacakları hizmet tespit davası ile de tespit ettirebilir. Mahkemece tespit edilen ücretler ile çalışma gün sayıları SGK tarafından dikkate alınır ve o işçinin sigortasına geriye dönük işlenir. 
BELGE VE ŞAHİT GEREKİR Soru: 2 Temmuz 1985 doğumluyum. 2 Temmuz 1998’de işe girdim. Ama bir sene sigortam olmadı. Sigortam 1 Temmuz 1999’da başladı. Ekim 2005’de askere gittim. Mart 2007’de tekrar aynı işyerinde çalışmaya başladım ve hâlâ çalışıyorum. Prim ödemem 7000 günü geçti. Ne zaman emekli olurum? Bir sene sigortasız çalışmamı kazanabilir miyim? 
Cevap: Emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5975 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan bundan sonra prim yatırmasanız da 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirisiniz. Henüz aynı işyerinde çalıştığınızdan hizmet tespit davası açma hakkınız var. Hizmet tespit davası açıp, mahkemede çalışmanızı belge veya şahitle kanıtlamanız halinde, bildirilmeyen bir yıl çalışma sürenizi kazanmanız mümkün olabilir. Yargı yoluyla çalışma sürenizi kazanmanız halinde, 57 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
