Ticaret Bakanlığı, ürün veya hizmetlerin sabit bir satış noktası olmaksızın doğrudan tüketiciye ulaştırıldığı "doğrudan satış" sistemine yönelik ilk geniş kapsamlı yönetmelik taslağını hazırlayarak kamuoyuna sundu. Tüketici haklarını güçlendiren yönetmelik taslağında, cayma süresi 14 günden 30 güne uzatılırken, yanıltıcı vaatlere ve belgesiz faaliyetlere de son verilecek. Yeni düzenleme ile hem satıcılar hem de tüketiciler için daha adil, güvenilir ve şeffaf bir sistem hedeflenirken satış şirketlerinin "satış yetki belgesi" alması zorunlu olacak.
CAYMA HAKKI 14 GÜNDEN 30 GÜNE UZATILIYOR
Taslağın en dikkat çeken maddelerinden biri, tüketiciye tanınan cayma hakkının 14 günden 30 güne çıkarılması oldu. Buna göre, tüketici herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai bir yaptırımla karşılaşmadan, malın kendisine teslim edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde sözleşmeden dönebilecek. Tüm geri ödemeler, tüketicinin ödediği şekliyle ve tek seferde yapılacak.
TÜKETİCİ İADE BEDELİNİ DE ALACAK
Cayma hakkını kullanan tüketici, yalnızca ürün bedelini değil, varsa ürünün teslimine ilişkin tüm masrafları da geri alacak. İade işlemleri, cayma bildiriminin ardından 30 gün içinde tamamlanacak. Bu hak, hizmet satışlarında ise satış tarihinden itibaren işlemeye başlayacak.
SATIŞ YETKİ BELGESİ ZORUNLU OLDU
Yeni yönetmelikle birlikte, doğrudan satış şirketlerinin "satış yetki belgesi" alması zorunlu hale getiriliyor. Bu belge olmadan faaliyette bulunan şirketlere izin verilmeyecek. Satış yetki belgeleri 3 yıl geçerli olacak ve başvuruda tüketici haklarını gözeten ilave belgeler talep edilebilecek.
Ayrıca, doğrudan satıcıların sisteme dahil olması için 18 yaşını doldurmuş olması gerekiyor. Sisteme katılan kişi, herhangi bir cezai yükümlülük olmaksızın dilediği zaman sistemden ayrılabilecek. İlk 30 gün içinde ayrılmak isteyen satıcıların elindeki kullanılmamış ürünler, şirket tarafından geri alınacak.
GERÇEK DIŞI VAATLERE VE BASKIYA SON
Yeni taslak, doğrudan satış sisteminde yapılan abartılı ya da gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatleri de yasaklıyor. Kişilerin baskı, kandırma ya da rahatsız edici yöntemlerle sisteme dâhil edilmesinin önüne geçilecek. Şirketler, doğrudan satıcılara verdikleri komisyon, prim ve ödül gibi kazançların toplamını, net yıllık satışlarının yüzde 40’ını aşmayacak şekilde sınırlandırmak zorunda kalacak.
İSTİSNALAR DA TANIMLANDI
Yönetmelikte, cayma hakkının kullanılamayacağı durumlar da netleştirildi. Tüketicinin kişisel tercihine göre hazırlanan ürünler, çabuk bozulan ya da son kullanma tarihi yaklaşan gıdalar, hijyen nedeniyle iadesi mümkün olmayan ürünler, kurulumu yapılan cihazlar ve süreli yayınlar gibi kategorilerde cayma hakkı geçerli olmayacak.
TÜKETİCİ BİLGİLENDİRME ZORUNLULUĞU
Tasarının bir diğer maddesi ise doğrudan satış şirketlerine bilgilendirme sistemleri kurma zorunluluğu getiriyor. Şirketler, tüketicilerin haklarını öğrenebileceği, cayma hakkı gibi kritik bilgilere ulaşabileceği ve şikâyetlerini iletebileceği elektronik iletişim altyapılarını sağlamakla yükümlü olacak.
Yeni düzenlemeler yürürlüğe girdiğinde, tüketicilerin hakları daha etkin korunacak, aynı zamanda sektördeki denetim ve şeffaflık seviyesi de önemli ölçüde artacak. Ticaret Bakanlığı'nın hazırladığı taslak, hem doğrudan satış sektöründe yeni bir dönemi başlatacak hem de olası mağduriyetlerin önüne geçecek.
