Kanal S ekranlarına konuk olan Uzm. Dr. Gülsüm Figen Oltulu, Erken ergenlik nedir? Erken ergenlik belirtileri nelerdir? Çocuk Endokrinolojinin ilgilendiği alanlar nelerdir?, Çocuğun erken ergenliğe girdiği fark edilmezse ne olur?, Ergenlik nasıl kolay atlatılır?, Ergenlik döneminde karşılaşılan sorunlar?, Ergenlik döneminde nelere dikkat edilmeli?, Erken ergenlik ve erken büyüme ne gibi durumlara yol açar?, Tedavi süreci nasıl? konularına ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Ergenlik nedir? Çocukluktan yetişkinliği geçiş dönemidir. Bu dönemde çocuklar cinsel, hormonel ve ruhsal olarak bir olgunlaşma gelişme dönemine girer. Kızlarda ortalama 10 yaş, erkeklerde 12 yaş döneminde başlar. Bu ortalama yaştır. Kızlarda 8-13, erkeklerde 9-14 yaş aralığında başlayabilir. Kalıtsalve çöevresel faktörlere göre farklılıklar gösterebilir başlangıç yaşı. Bu dönemde hormonların etkisiyle çocuklarda hızlı büyüme ve kilo alımı vücut ölçü oranlarında değişme gerçekleşiyor. Erken ergenlik nedir? Erken ergenliğe nedenleri nelerdir? Kızlarda 8, erkeklerde 9 yaşından önce başlarsa erken ergenlik diyoruz. Kızlarda ergenlik meme büyümesi, erkek çocuklarda da testis büyümesiyle başlar. Çok hızlı ilerlemede bizim için bir sorun. Bunların endokrin bölümlerince kontrol edilmesi gerekiyor. Çevresel faktörler beslenme alışkanlıkları, kalıtsal özelliklerü, iklim etkileyebiliyor. Beyindeki hipofiz bezinden ergenlik hormonları üretilir. Beyindeki hipofiz bezinden üretilen ergenlik hormonlarının erken uyarılmasına neden olan durumlar; beyinde kisler, tümörler, bunlar kız çocuklarda biraz daha nadir erkek çocuklarda biraz daha oran yüksek. Böbrek üstü bezi yumurtalıkların, testislerin birtakım hastalıklarda erken ergenliğe neden olabiliyor. Çocukların beslenmesi, günlük yaşam tarzları, uyku saatleri, abur cubur tüketimi, çevresel uyaranlar, internet kullanımı, spor yapmaları çok önemli. Ergenlik döneminde karşılaşılan sorunlar? Normal yaşam ergenlik döneminde çocuğun bu sürece alışması, kendini tanıması ve kimlik arayışı içinde olduğu için sosyal sorunlar yaşayabiliyor, okul başarısı etkilenebiliyor. Ergenliğin erken ya da geç olmasının bir takım farklı sorunlar yaşanabiliyor. Erken ergen olan çocuklarda yaşıtlarından önce büyüme kendi yaş grubundan dışlanmasına neden olur. Bunun yanında ruhsal olarak tam anlamıyla gelişmediği içinde ileri yaş grubundan dışlanmasına neden oluyor. Çocuk yalnız kalıyor ve içe kapanmasına neden oluyor. Bu dönemde kendi vücudunda ki değişikliklere alışmaya çalışıyor. Bir takım sağlık problemleri yaşayabilir. Beslenme alışkanlıklarının değişikliğiyle aşırı kilo alma olabiliyor. Adet gören bir kız çocuğunda adet düzensizlikleri olabiliyor. Adet kanamasının sıklığına bağlı olarak kansızlık bazen de bu bilinçsiz diyet yapmasına bağlı besin yetersizliği nedeniyle de aşırı kilo kaybı kansızlığa neden olabiliyor. Çocuk Endokrinolojinin ilgilendiği alanlar nelerdir? Bizim ilgilendiğimiz sağlık problemleri 0-18 yaş arası boy kısalığı, troid hastalıkları, böbrek üstü bezi hastalıkları, tip1 – tip2 diyabet, pankreas hastalıkları, erken ve geçişmiş ergenlik, obezite. Çocuğun erken ergenliğe girdiği fark edilmezse ne olur? Aileler bilinçli bu konuda ama bazen hızlı kilo alan çocuklarda kız çocuklarda özellikle meme büyümesini gözden kaçırabiliyorlar ya da erkek çocuklarda testis hacminin büyümesini fark edemedikleri için çocukta ergenlik başlıyor ama aile bunu genital kıllanma ya da koltuk altı kıllanması olduğu zaman fark ediyor. Fark edilmezse çocuk 10 yaşından önce adet görmeye başlıyor. Bunun getireceği psiko-sosyal sorunlarla Uğraşacak kendi hijyenini sağlayamaya yaşta, adet döneminde ped kullanımı ve ağrılarla baş edemeyecek durumda. Bunlar zamanında fark edilirse tedaviye başlayıp bir miktar geciktire biliyoruz bu süreci. Psikolojik olarak çok ciddi sorun yaşayabiliyor. Ergenlik nasıl kolay atlatılır? Bu dönemi çocuklar çok farklı geçirebiliyor kimiz çok sakin, kimisi çok fırtınalı geçirebiliyor. Bizim günlük yaşamımızı ve kendisini etkileyecek şekilde olduğu zaman psikiyatri ve psikolog danışmanlığı alınabilir. Bu dönemde çocuklar tabi bir kimlik arayışı içinde kendini tanımaya çalışıyor bir taraftan bedensel değişimler oluyor ve buna adapte olmaya çalışıyor. Arkadaş ortamında birtakım sorunlar yaşayabiliyor. Bu dönemde aşırı sinirlilik olabiliyor. Okula ve öğretmenlerine karşı direnç gelişebiliyor. Ailelerde kendisine yanlış bir şey yapmasını istemeyerek biraz daha korumacı olabiliyoruz. Biraz daha özgür bırakma, arkadaş ortamlarına katılmalarını sağlamak ve sosyal aktivitelere katılımlarını sağlamak belki bu dönemde biraz daha durumu kurtarabilir diye düşünüyorum. Erken ergenlik ve erken büyüme ne gibi durumlara yol açar? Ergenliğin birtakım problemler var. Hızlı büyüme halk arasında kız çocuklarda adet gördü büyümesi duru gibi bir söylem var bu her zaman geçerli değil. Çokta ilgisi yok diyebilirim adet görmeyle eğer bir kız çocuğu adet gördüğünde büyüme plakları kapalıysa evet uzamaz ama adet görmeden önce yakın zamanda bir büyüme hamlesi başlattıysa bu hamle devam etti ve sonrasında bir iki yıl daha büyümesi devam edebiliyor. Bu tamamen büyüme plaklarına bağlı bir durum. Büyüme plakları kapandıktan sonra adet görmüşse uzamaz. Genel olarak bilen bu hormon değerleri ergenlik hormonları yükselmeye başladıktan sonra kızlarda östorojen, erkeklerde testesteron büyüme hormonunu uyararak büyümenin hızlanmasına neden oluyor. Ergenlik sürecinde ki boy hamlesi testesteronun büyüme hamlesiyle oluyor. Bu hormonlar yükselmeye başladığı zaman kemik yaşını da hızlı ilerletiyor. Tedavi süreci nasıl? Erken ergenlik eşittir tedavi anlamına gelmiyor. Hormon değerleri çok yüksek değilse, kemik yaşı çok ileri değil, görüntüleme yöntemlerimizde çok belirgin bir olgunlaşma yok. Bu durumlarda takip ediyoruz hızlı ilerleme ya da eğrileme olacak mı diye. Tıpta hastalık yoktur hasta vardır denir. Bizde de bu geçerli hastaya göre gözlemlemeye başlıyoruz ya da ailenin yaklaşımını bir bütün olarak değerlendiriyoruz. Muayene yapıp, hastanın tetkiklerine bakarak, tedavi başlayalım ya da başlamayalım tek başına bunlar değil. ELVAN İLHAN SAMSUN HABER İLE İLGİLİ İÇERİKLERE GÖZ ATIN.