YEREL LEZZETLERİN VE EMEĞİN BULUŞTUĞU NOKTA
Samsun, yalnızca Karadeniz’in bereketli topraklarıyla değil, yerel üretim kültürüyle de öne çıkan bir şehir. Kırsal pazarlar, bu kültürün en canlı örneklerinden biridir. Her hafta kurulan bu pazarlar, köylü üreticilerin el emeğiyle hazırladığı ürünlerle doludur.
Fındıktan bala, reçelden el yapımı sepetlere kadar pek çok ürün, Samsun’un ilçelerinde kurulan köy pazarlarında satışa sunulur. Şehir merkezinin gürültüsünden uzakta, doğallığın hâkim olduğu bu pazarlar, hem alışveriş hem de kültürel keşif noktasıdır.
Samsun Büyükşehir Belediyesi Kırsal Hizmetler Dairesi Başkanlığı verilerine göre, il genelinde 30’un üzerinde kırsal pazar alanı aktif olarak faaliyet göstermektedir. Bu pazarlar, özellikle yaz aylarında turistik ziyaretlerin de odağı haline gelir.
FINDIĞIN BAŞKENTİ: SAMSUN İLÇELERİNDE FINDIK PAZARLARI
Samsun’un Alaçam, Terme, Çarşamba ve Bafra ilçeleri, Türkiye’nin önemli fındık üretim merkezlerindendir. Hasat döneminde köy pazarları, taze fındık ve türev ürünleriyle dolup taşar.
Çiftçiler, kendi ürettikleri fındığı doğrudan tüketiciyle buluşturur. Kavrulmuş, tuzlanmış ya da kabuklu olarak satılan fındıklar, bölgenin tarımsal zenginliğini yansıtır. Ayrıca fındık yağı, ezmesi ve unundan yapılan ürünler, hediyelik olarak büyük ilgi görür.
Karadeniz Fındık İhracatçıları Birliği verilerine göre Samsun, Türkiye’deki toplam fındık üretiminin yaklaşık %7’sini karşılamaktadır. Bu oran, kentin kırsal ekonomisinde fındığın ne denli önemli olduğunu gösterir.
BALIN VE DOĞANIN BİRLEŞTİĞİ YER: VİZEYİ GEÇEN ORGANİK BAL
Samsun’un Vezirköprü, Havza ve Ladik ilçelerinde arıcılık, yüzyıllardır süregelen bir gelenektir. Bu bölgelerdeki kırsal pazarlar, tamamen doğal yöntemlerle üretilmiş bal çeşitleriyle öne çıkar.
Kestane, ıhlamur, çiçek ve yayla balları, doğrudan üreticiler tarafından pazara getirilir. Her bir bal türü, üretildiği bölgenin florasına göre farklı aroma ve koku taşır. Vezirköprü Yaylası’ndan gelen bal, özellikle düşük nem oranı ve yoğun tadıyla bilinir.
Tarım ve Orman Samsun İl Müdürlüğü verilerine göre, il genelinde 60 bini aşkın arı kovanı bulunmaktadır. Bu kovanlardan elde edilen balın yıllık üretim miktarı yaklaşık 900 ton civarındadır.
EL EMEĞİ ÜRÜNLER VE KADIN KOOPERATİFLERİ
Samsun kırsal pazarlarının bir diğer güçlü yönü, el emeği ürünlerin sergilendiği tezgâhlardır. Kadın kooperatifleri, ev yapımı erişte, reçel, sabun, örgü ürünleri ve geleneksel dokuma işleriyle pazarların ruhunu oluşturur.
Kavak, Asarcık ve Ayvacık ilçelerinde kurulan haftalık pazarlar, hem üretici kadınlara gelir sağlar hem de bölgeye gelen turistlere yöresel hediyelik seçenekleri sunar. Özellikle Samsun Kadın Kooperatifleri Birliği desteğiyle yürütülen projeler, bu üretimleri ulusal pazarlara taşımayı amaçlamaktadır.
Bu el ürünleri, sadece ticari değil, kültürel bir değer taşır. Her örgü motifi, her dokuma deseni, Samsun’un köylerinde yaşamış bir hikâyeyi anlatır.
SAMSUN’UN KIRSAL PAZAR HARİTASI
Aşağıdaki tablo, Samsun’un bazı ilçelerinde öne çıkan kırsal pazarları ve başlıca ürünlerini göstermektedir:
İlçe Pazar Günü Öne Çıkan Ürünler
Bafra Cumartesi Fındık, bal, reçel
Vezirköprü Pazar Yayla balı, el yapımı sabun
Havza Cuma Tarhana, peynir, doğal bal
Kavak Cumartesi El dokuma, köy ekmeği
Asarcık Perşembe Organik sebze, reçel, el örgüsü
Çarşamba Pazar Fındık ezmesi, taze ürünler
Bu tablo, Samsun’un kırsal ekonomisinin hem çeşitliliğini hem de sürekliliğini gözler önüne serer.
SSS: SAMSUN’UN KIRSAL PAZARLARI HAKKINDA
1. Samsun’da kırsal pazarlar hangi günler kurulur?
Her ilçenin belirli bir pazar günü vardır. Genellikle haftada bir kez, sabah erken saatlerde kurulur ve öğleye kadar devam eder.
2. Kırsal pazarlarda fiyatlar nasıl?
Ürünler genellikle üreticiden doğrudan satışa sunulduğu için fiyatlar uygun, ürünler ise taze ve doğaldır.
3. El ürünleri ve gıda ürünleri arasında sertifikalı olanlar var mı?
Evet. Özellikle kadın kooperatiflerinin ürettiği reçel, sabun ve bal gibi ürünlerde Tarım ve Orman İl Müdürlüğü tarafından verilen üretim sertifikaları bulunmaktadır.
SONUÇ: DOĞALLIĞIN VE GELENEĞİN YAŞADIĞI PAZARLAR
Samsun’un kırsal pazarları, yalnızca alışveriş yapılan yerler değil, aynı zamanda yerel kültürün yaşatıldığı sosyal alanlardır. Fındık, bal ve el emeği ürünler; hem bölge halkının geçim kaynağı hem de ziyaretçiler için unutulmaz bir deneyimdir.
Bu pazarlar, doğallığı koruyarak üretim yapan köylülerin emeğini görünür kılar. Samsun’u ziyaret edenler için bu pazarlar, sadece ürün değil; samimiyet, doğallık ve kültürel zenginlik de sunar.