Samsun'da gezilecek yerler: Samsun'un müzeleri!

Samsun'a gelen turistler şehir merkezinde 4, Alaçam'da 1, Havza'da 1 ve Tekkeköy'de 2 müzeyi gezebilir.

İşte Samsun'un müzeleri:

Alaçam Mübadele Müzesi:

Samsun'un Alaçam ilçesinde bulunan müze. Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi ile Samsun'a yerleşen mübadillerin günlük eşyaları, belgeler ve fotoğraflar gibi etnografik parçaların yer aldığı müze Türkiye'deki mübadele temalı ilk müzedir. Her gün 8:00 ve 17:30 saatleri arasında açık olan müze yılda 10 binden fazla kişi tarafından ziyaret edilmektedir.

Günümüzde müzeye çevrilen bina 19. yüzyılın son çeyreğinde iptidai mektep olarak kullanılmak üzere inşa edilmiş, ilerleyen yıllarda farklı kurumlar tarafından devralınarak kullanılmıştır. 2010 yılında Samsun İl Özel İdaresi olarak restore edilen yapı 16 Nisan 2016 tarihinde Alaçam Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneğinin de katkıları ile Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından müze olarak kullanıma açılmıştır. Resmî açılışıysa 18 Eylül 2012 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay tarafından yapılmıştır.

Bandırma Vapuru ve Millî Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi

19 Mayıs 1919'da 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a ayak basan Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün yaktığı Cumhuriyet ateşini ve dönemim şartlarını en iyi anlatan müzelerden biri ve Millî Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi Samsun'a gelenlerin mutlaka görmesi gereken yerler arasında yer alıyor.

Bandırma Vapuru ve Millî Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi, Samsun'un Canik ilçesinde bulunan ve 18 Mayıs 2003 tarihinde Bandırma Vapuru Müzesi adıyla açıldı.

Müze projesi, 13 Kasım 1999 tarihinde Samsun Valiliği'nin orijinal Bandırma Vapuru'nun boyutlarına sadık kalınarak tekrar inşa edilmesi kararıyla başladı. 2000 yılında Doğupark'ta başlayan inşa aşaması Taşkınlar Tersanecilik tarafından üstlendi. Vapurun yapımı 1960 yılında gün ışığına çıkan ve günümüzde İstanbul Deniz Müzesi'nde muhafaza edilen orijinal vapurun projesi kaynak alınarak 15 Nisan 2001'de tamamlandı. 18 Mayıs 2003 tarihinde Recep Tayyip Erdoğan tarafından resmî açılışı yapılan müzenin iç çalışmaları Abdi Güzel, alan çalışması ise 2000 ve 2001 yıllarında Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından yapıldı.

Ayrıca yine Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından 2002 yılında Kurtuluş Savaşı'nı ve genelgeleri betimleyen on kabartmadan oluşan Millî Mücadele Panoraması ile Türkiye'nin yedi bölgesini temsil eden yedi figürlü Millî Kurtuluş Anıtı da müze alanına eklendi.

MÜZENİN BÖLÜMLERİ

Müze tefriş ve yatak odası, sergi salonu, kaptan köşkü, kaptan kamarası ve mutfak olmak üzere altı bölümden oluşmaktadır. Tefriş salonunda aralarında Mustafa Kemal de olmak üzere beş balmumu heykel ile 1870'li yıllarda imal edilen gemici saati, telefon, yangın tüpü, ölçüm saati gibi eşyalar yer almaktadır.

Mustafa Kemal'in yatak odası olarak dizayn edilen odada yine Mustafa Kemal'e ait orijinal bir radyo yer almaktadır

Sergi salonuna vapurun her tarafından giriş ve çıkış yapmak mümkün olup yenileme çalışması öncesi ambar olarak kullanılmaktaydı. Salonda vapurun orijinal çizimleri ve tarihçesi, Mustafa Kemal'e ait koleksiyon fotoğrafları, Mustafa Kemal'e ait orijinal beylik silahı, yine Mustafa Kemal'in el yazısıyla yazdığı kongre kararnamelerinden nüshalar sergilenmektedir.

Ayrıca sinevizyon gösterimi yapılmasını sağlayan sistem ve oturma grupları da yer almaktadır.

Kaptan köşkünde vapurun kaptanı İsmail Hakkı Durusu'yu temsilen bir balmumu heykel ve 1887 yılına ait denge pusulası yer almaktadır. Kaptan kamarasında ise özel eşyalar yer almamaktadır. Vapurun son bölümü olan mutfakta ise kömür sobası yer almaktadır.

Gazi Müzesi

Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ilk gelişinde 6 gün kaldığı Mıntıka Palas, 1998'ten bu yana Gazi Müzesi olarak ziyaretçileri ağırlıyor.

Gazi Müzesi, İlkadım, Samsun'da, Mecidiye Caddesi'nde bulunan bir müze. Mustafa Kemal'in Samsun'a ilk gelişinde kaldığı Mantıka Palas adlı otelin restore edilmesi ile 1940 yılında ziyarete açılmıştır. Bina tam olarak Mecidiye Caddesi, 25 pafta, 273 ada, 3 parselde yer almaktadır. İki katlı olan tarihi yapının dış duvarları yığma tuğla, iç bölmeleri bağdadidir.

Müze oluşu

Atatürk'ün her Samsun'a gelişinde konakladığı otel 1924 yılında kendisine, 1938'deki ölümüyle birlikte vasiyeti gereği Makbule Hanım'a devredilmiştir. 1939 yılında Samsun Belediyesi'nce müze yapılmak üzere istimlak edilen bina bu döneme kadar Cumhuriyet Halk Fırkası binası olarak kullanılmıştır.[5] 5 Ekim 1940 tarihinde de Samsun Belediyesi'nce müze olarak halkın ziyaretine açılmıştır. O dönemde binanın ikinci katı müze olarak hizmet verirken ilk kat önceleri Atatürk Halk Kütüphanesi olarak, daha sonra da Samsun Oda Tiyatrosu olarak kullanılmıştır.

Yüksek Kurul’un 08/03/1985 tarih ve 798 sayılı kararı ile korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

1995 yılında Kültür Bakanlığı'na devredilmiştir. Kültür Bakanlığı'nın yürüttüğü yenileme çalışmaları sonrasında da 8 Kasım 1998 tarihinde tekrar müze olarak halkın hizmetine açılmıştır. Bu dönemde de bina tamamıyla müze olmamış, ikinci kat müze olarak hizmet ederken birinci kat konferans salonu olarak kullanılmıştır.

Atakum Rotary Kulübü ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Samsun İl Koordinasyon Kurulu'nca gerçekleştirilen 2006 yılındaki son yenileme ile Samsun Atatürk Müzesi'nde bulunan tarihi eşyalar da buraya getirilmiş ve iki müze birleştirilmiştir. Bunların yanında çağdaş müzecilik anlayışına bağlı kalınarak müzenin ışıklandırma sistemleri yenilenmiş, eşyalar da temizlenerek tüm bina müze olarak ziyarete açılmıştır.

MÜZENİN BÖLÜMLERİ

Müze içerisi Atatürk'ün çalışma odası, yatak odası ve toplantı salonları, derlenebilen eşyasıyla döşenmiştir. Müzenin, Kongre Salonu adı verilen büyük salonunda Bandırma Vapuru'nun bir maketi, Atatürk'le ilgili fotoğraflar ve belgeler yer alır. Müzede yer alan diğer önemli millî eserler arasında Onuncu Yıl Nutku'nun aslı, Nutuk'un Osmanlıca aslının örneği ve ilk ziyaretinde Atatürk'ün yanında bulundurduğu gezi çantası yer almaktadır.

Havza Atatürk Evi

Havza Atatürk Evi, Samsun'un Havza ilçesinde bulunan ve müze olarak kullanılmakta olan tarihi yapıdır.

Tarihi önemi, 25 Mayıs - 13 Haziran 1919 tarihleri arasında Mustafa Kemal Paşa'nın 9. Ordu Müfettişliği sırasında binayı ordu karargâhı olarak kullanmış olmasından gelir. Millî Mücadele'nin ilk karargâhı sayılır.

Yapım tarihi ve kim tarafından yapıldığı bilinmeyen bina, Osmanlı tapu kayıtlarından anlaşıldığı kadar binayı otel haline getirerek işletmeye açan ilk kişi Havza eşrafından Hurdazlı İsa Efendi isimli bir şahıstır. O zamanki adıyla Mesudiye Oteli'ni bir süre kendisi çalıştıran İsa Efendi 1917 yılında oteli, o yıllarda aynı zamanda Maarif hamamının da müsteciri olan Ali Baba’ya devreder. Mustafa Kemal Paşa'yı Havza'da ağırlaması nedeniyle Ali Baba, "otelci" olarak anılmaktadır.

Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Samsun'dan Havza'ya geçme kararı üzerine Havza Kaymakamı Fahri Bey, Ali Baba'nın Mesudiye Oteli'nin içindeki müşterileri boşalttırarak bir ay süre ile kiralamış; Mustafa Kemal ve beraberindekilere tahsis etmişti. Cadde üzerinde bulunan kerpiç bina zemin kat üzeri iki katlıdır. Birinci katta 4, ikinci katta 5 oda bulunmaktadır. Tavan ve tabanı ahşap olan bina kırma çatı ile örtülüdür. Otelin birinci katında kuzeybatı ve kuzeydoğu yönünde bulunan karşılıklı iki odadan biri "Çalışma odası" diğeri "Yatak odası" olarak paşa için hazırlanmış, maiyetindeki askeri ve sivil memurların bir bölümü otelin üst katında bulunan odalara yerleştirilirken bir bölümü de Havza’nın ileri gelenlerine ait konaklarda ağırlanmışlardır.

Bu yapıda gerçekleştirilen görüşmelerden en önemlileri Mustafa Kemal'in Semyon Budyonni başkanlığındaki Sovyet heyeti ile yaptığı görüşme ve Giresunlu Topal Osman Ağa ile görüşmesidir.

Müze oluşu

1922 yılında 4.500 Lira karşılığı satın alınarak Atatürk'ün çalışma odası olan oda Gazi Odası olarak adlandırılarak korunmuş, haricindeki bölümleri Havza Belediyesi Hizmet Binası olarak kullanılmıştır. Bina, 1984 yılında boşaltılmış, 1994 yılında il özel idaresinin maddi desteğiyle kaymakamlıkça tamir ve tadilatı yapılarak ziyarete açılmıştır. 2001 yılında Kültür Bakanlığı tarafından binanın temel ve ahşap dikmelerindeki çökme ve çürümeler nedeniyle yenilemesi yaptırılmış, dekorasyon ve düzenlemeleri gerçekleştirilmiştir.

Havza Kaymakamlığı'nca yeniden düzenlenen bina, 25 Mayıs 2002 tarihinde Mustafa Kemal Paşa’nın Havza Karargâhı (Havza Atatürk Evi) adıyla müze olarak hizmete açılmıştır.

Bina, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun 12.07.1980 tarih ve A- 2371 sayılı kararıyla taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Daha önce Belediye İtfaiye Amirliği'nce kullanılan zemin kat, bu birimin kendi binasına taşınmasından sonra restore edilerek Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü'ne tahsis edilerek hem kaplıcalarda kalan turistler için zaman değerlendirme ortamı haline getirilmiş, hem de halk eğitim kurslarını bitiren kursiyerler için eserlerini sergileme ve pazarlama olanağı sunulmuştur. İkinci katta Atatürk'ün çalışma odası, yatak odası, Havza Odası ve dinlenme odası o dönemde kullanılan eşyalarla birlikte yeniden düzenlenmiştir. Üçüncü katta, Millî Mücadele'nin ön hazırlıklarının yapıldığı illere atfen Amasya, Sivas, Erzurum, Ankara odaları düzenlenmiş; Millî Mücadele sürecinde Atatürk'ün bulunduğu, çalışma merkezi haline getirdiği bu kentlere ilişkin belge ve dökümanlara yer verilmiştir. Bu odalarda o dönemlerde yapılan çalışmalar resim ve yazılarla yansıtılmıştır.

Müzede yatak odası ve çalışma odası dışında iki salon vardır. Salonda Atatürk'ün Havza'ya geldiği döneme özgü eşyalar, Millî Mücadele'de kullanılan bazı silahlar, savaşa ilişkin kitaplar; 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başına ait yöresel kadın giysileri; üst kattaki salonda ise oturma odası takımı yer alır.

Havza Atatürk Evi'nde Mustafa Kemal'in ağırlandığı dönemde kullanılan orijinal eşyalar sergilenmektedir. Çalışma masası, koltuk ve sandalyeler olduğu gibi korunmuştur. Atatürk'ün yatak odasının duvarında Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanlığı forsunun aslı bulunur. Bu forsu Atatürk, cumhurbaşkanı sıfatı ile 24 Eylül 1924 tarihinde Havza'ya, ikinci gelişinde hediye etmiştir.

Müzenin çalışma odasında heykeltıraş Adil Çelik tarafından kalıp kullanmadan, döküm yapılmadan müze içinde yapılan Atatürk ve silah arkadaşlarının balmumu heykelleri yer alır.

Samsun İl Özel İdaresi'nin verdiği ihale ilânı ile müzenin tekrar yenileneceği duyurulmuştur. 14 Haziran 2010 tarihinde biten ihalenin bedeli 289.145,64 TL'dır. 10 Ağustos 2010'da başlanan çalışmalar ise rölöve, restorasyon, yeniden tasarımlama ve yapının çevresini düzenleme ile ilgili yapılmıştır.

Samsun Kent Müzesi!

Avrupa'nın en prestijli altı müzesinden biri olan Samsun Kent Müzesi,  ’Yaşayan Şehir, Yaşayan Müze’ sloganı ile hayata geçirildi.

Kentin tarihi mekânlarını koruyan, onları yaşatan, kenti geçmiş birikimi ile buluşturan bir anlayışın gelişmesine ortam hazırlayan Kent Müzeleri, doğal ve kültürel mirası koruma ve yaşatma bilincini kentli ile paylaşmayı amacı ile Samsun Büyükeşehir Belediyesi Tarafından Devlet Demir yollarına ait 2 adet lojman ve bir adet lokalin bulunduğu alanda restore edilerek Samsun Kent Müzesi haline dönüştürüldü.

İki bölümden oluşan müzenin bir kısmında kentin tarihi, bir kısmında ise sosyal ve ekonomik yaşamı anlatılıyor. Müzede modellerle kent ekonomisi için çok önemli olan tütün üretiminin aşamaları da yer alıyor. Samsun kıyılarında yaşayan balık türleri hakkında de bilgiler veriliyor. Oluşturulan Samsun mutfağında kentte yapılan yemekler tanıtılıyor. Müzenin bir bölümünde ise Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a gelişiyle başlayan Kurtuluş Savaşı süreci anlatılıyor.

Samsun Kent Müzesi, Samsun'un İlkadım ilçesinde bulunan bir müze. 12 Şubat 2013 tarihinde ziyaretçilere açılan müzede Samsun'un sosyal, tarihi, kültürel, coğrafi ve ekonomik yapısına ilişkin bilgilerin ve malzemelerin sergilenmektedir. Müze ilk yetmiş gün içerisinde 20 bin ziyaretçi çekmiştir. Ayrıca Tarihi Kentler Birliği'nin jüri özel ödülüne layık görülmüştür.

Müze, 2015 yılında düzenlenen XX. Luigi Micheletti Ödüllerinde finale kalarak Avrupa'nın en prestijli altı müzesi içerisinde yer almıştır.

Geçmişi

Müzenin yer aldığı bina Samsun'un demiryolları tarihinde önemli bir konumda bulunmaktadır. Cumhuriyetin ilk yıllarında demiryollarına verilen önem aynı şekilde demiryolları çalışanlarına da verilemekte ve çalışanlara lojmanlar tahsis edilmekteydi. Müzenin sac ayaklarını oluşturan iki ahşap bina da 1928 yılında Samsun-Sivas Demiryolu İnşaat ve İşletme İdaresi ve Devlet Demiryolu Lojmanı olarak inşa edilmiştir. İki katlı bu binaların ilk katları ofis ikinci katları ise lojman olarak kullanılmaktaydı. Cumhuriyet Caddesi tarafından bulunan ek bina ise 1936 yılında inşa edilmiştir ve uzun yıllar Samsun Demirspor'un lokali olarak kullanılmıştır. 19 Şubat 1945 tarihinde kurulan Samsun Demirspor'dan önce Samsun demiryolu çalışanları 1929 yılında Şimendifer SK adıyla bir kulüp kurmuşlardı. 1945 yılında bu kulüp Samsun Demirspor adını aldığında bu ek bina da kulübe tahsis edilmiştir.

Samsun Kent Müzesi'nde Neler Var ?

Samsun Kent Müzesi; A1, B1, B2, B3, C1, C2 ve C3 şeklinde 7 kısımdan oluşmaktadır. Müzenin giriş kısmı olan A1 bölümünde Samsunlu ünlüler, Samsun'un kronolojik tarihi, Kurtuluş Savaşı 
sırasında Samsun ve Samsun'un geçmişte en önemli geçim kaynağı olan tütüncülük hakkında bilgi verilmektedir.

Müzenin B1 kısmında Samsun'da yaşanan mübadele ve göçler, Samsun'daki afetler, müze binasının tarihçesi, ve Samsun'un eski görsellerinden oluşan bölümler bulunmaktadır. B2 kısmında Cumhuriyet döneminde Samsun, Atatürk ve Samsun, Samsun'un vekilleri, Samsun'un valileri, Samsun'un belediye başkanları ve şehrin demografik yapısı hakkında bilgiler sergilenmektedir. B3 kısmında ise Samsun'un tarihi yapıları, mimari yapıları, ulaşım tarihi gibi bilgiler bulunuyor.

Müzenin C1 kısmında Samsun'da ve Karadeniz'de balıkçılık ile ilgili bilgiler ve balmumu Heykelleriyle beraber çeşitli görseller bulunuyor. C2 kısmında Samsunspor'un ve Samsun'da sporun tarihi, Samsun eğitiminin tarihi, Samsun iletişiminin tarihi, Samsun coğrafi yapısı, Samsun ekonomisi ve Samsun'da turizm ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. Samsun Kent Müzesi'nin C3 bölümünde ise Samsun'un sağlık, yemek, kültür, sanat tarihinin yanı sıra düğün gelenekleri gibi kısımlar bulunuyor.

Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi

Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi; Samsun'da kurulu, Samsun ve çevresinde ele geçen Kalkolitik, İlk Tunç, Hitit, Hellenistik, Roma ve Osmanlı Dönemlerine ait eserlerin sergilendiği bir müzedir. Şehir merkezinde, Samsun Valiliği yakınında bulunmaktadır.

İnşaat çalışmalarına 1976 yılında başlanan Müze binası 19 Mayıs 1981 tarihinde hizmete açılmıştır. Daha önce Samsun Motor Sanat Okulu ve Teknik Lisesi avlusunda açıkta sergilenmekte olan, özellikle mermer sütun, sütun başlığı, stel, aslan heykeli gibi taş eserler bu şekilde koruma altına alınmıştır.

Müze arkeolojik ve etnoğrafik eserlerin sergilendiği iki bölüme ayrılır. Arkeolojik bölümde kalkolitik dönemden Roma dönemine uzanan eserler sergilenirken, Etnoğrafik bölümde ise etnografik nitelik taşıyan bindallılar, peşkirler, para ve saat keseleri, el yazması Kuran’lar, süs eşyaları, silahlar, mutfak eşyaları, halı ve kilimler sergilenmektedir. Müze bahçesinde Klasik, Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemlerine ait eserler bulunmaktadır.

Amisos hazinesin görkemi

Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nin en göze çarpan koleksiyonu Amisos antik kenti buluntuları ve bu kentte yer alan bir mezar odasında bulunan Amisos hazinesidir. Mezar odası buluntularından bir erkek, bir kadın ve bir kız çocuğuna ait olan altın takılar özellikle önemlidir. Hellenistik Dönem'e ait bu eserler zamanın sanat ve işçiliğinin göstergesidir. Müzede ayrıca Klasik, Hellenistik, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait sikkeler sergilenir.

Samsun ve çevresinden Kalkolitik, İlk Tunç, Hitit, Hellenistik ve Roma Dönemlerine ait eserler de müzenin koleksiyonları arasındadır. Her iki yüzü kabartmalı bronz mızrak ucu, İlk Tunç Çağı'na ait ameliyatlı kafatasları, MÖ 5. yüzyıla özgü orijinalinin kopyası olan bronzdan çıplak atlet heykeli de müzenin gözde eserleridir. Etnografik eserler ayrı bir bölümde yer alır.

Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi Müze Evi

Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi Müze Evi, Samsun'un Tekkeköy ilçesinde bulunan bir müze. Karadeniz Bölgesi'ndeki ilk insan yerleşkesi olan Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi'nde bulunan müze bölgedeki tescilli üç eski Rum evinden birinin restore edilmesiyle oluşturulmuştur. 1 Mart 2014 tarihinde açılışı yapılan müzede Eski Taş Çağı, Orta Taş Çağı, Erken Tunç Çağı, Hititler ve Frigler dönemlerine ait ok uçları, mızraklar, kesiciler, taş baltalar, kemikten yapılmış çeşitli imitasyon materyaller ve heykeller yer almaktadır. Müze bu nedenle Türkiye'nin ilk imitasyon müzesi olarak da bilinmektedir.