Romatem Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Orhan Akdeniz, "Bel ağrısı nedir?", "Her bel ağrısı fıtık mıdır?", "En sık görülen bel ağrısına sebep olan hastalık?" sorularını ve tüm merak edilenleri Kanal S ekranlarında yanıtladı Bel ağrısı nedir? Önceden bizde okurken falan yaşlı insanlarda görürdük ama günümüzde ofis çalışmasının artması ve pandemiyle beraber evde yaşamanın, evde çalışmanın artmasıyla birlikte, cep telefonu yada dijital ortamların gelişmesiyle çocuklarında evde dışarı çıkmaması sebebiyle daha erken yaşlarda12-13 yaşında bel ağrısı bel fıtığı olan hastalarımız oluyor. Çok sık değil belki ama biz 1 ay içerisinde 12-15 yaş arasında bel fıtığı olan hastalarımız oluyor. Önceden bunu hiç görmezdik bu günümüzde hareketsiz yaşamın ve masa başı çalışmanın getirdiği riskler maalesef. İnsanın bir anatomik yapısı var ama bu yapıya göre de biz boyun, bel, sırt, kuyruk sokumu diye omurgayı anatomik olarak bölgelendiriyoruz. Bel bölgesi dediğimiz zamanda üstte göğüs kafesi dediğimiz kostike ve kaburga kemiklerinin altında kalan bölgeyle altta da kuyruk sokumu kemiğinin alt tuşu altında kalan bölgeye de bel diyoruz ve buradan kaynaklanan ağrılara da bel ağrıları diyoruz. Bel ağrısı gribal enfeksiyondan sonra en sık doktora gitme sebeplerinde 2. Sırada ve bu nedenle de Dünya da en sık iş gücü kaybı yapan hastalıklar arasında gene 2. Sırada. Bel ağrısı aslında bir şahsın belinin ağrıması değil aslında bir halk sağlığı problemi. Bel ağrısı bu bahsettiğimiz anatomik bölgelerdeki yapılardan kaynaklanan ağrılardan kastediyor. Bu bölgede 5 tane bel omuru var. Sakrum ve koksiks dediğimiz kuyruk sokumu kemiği var. Bunları oluşturan kemiklerden bunların arasında ki disk dediğimiz yapılardan, ligamentlerden, Omurgayı hareket ettiren kaslardan ve o omurga içerisinden geçen sinirlerden kaynaklı ağrılara da bel ağrısı diyoruz. Omurga yaklaşık 23-33 tane kemiği olan bir kemik kolon aslında yapısı. Vücudumuzda bütün yapılar birbirini etkiliyor. Her bel ağrısı fıtık mıdır? Bel ağrısı çok farklı sebepleri olan bir hastalık ama emarı 1990’lı yıllardan itibaren emar teknolojisinin gelişmesiyle beraber bel ağrısı eşittir bel fıtığı oldu. Bize alında bel ağrılı bir hasta geldiği zaman, hastanın tanısını emara göre değil bzie anlattığı hikayesine bakıyoruz. Yaptığımız detaylı klinik muayeneyle, ondan sonra yapacağımız laboratuvar ve görüntüleme emarle beraber hastanın anlattıkları bizim muayene bulgularımız ve görüntülemeyle birleştirip bel ağrısına sebep buluyoruz. Emara bakıp senin belindeki ağrının senin belindeki ağrının sebebi fıtıktır demiyoruz. Emar aslında bizim düşündüğümüz tanıyı destekleyen bir görüntüleme yöntemi. Bel ağrısına sebep olan farklı hastalık grupları; mekanik bel ağrıları, beli oluşturan omur ve yan kemiklerden kaynaklanan, kemikler arasında ki disklerden kaynaklanan, o kemiğin arasından çıkan sinirlerden kaynaklanan ya da kemikleri birbirine bağlayan bağlardan kaynaklanan ve hareket eden kaslardan kaynaklanan ağrıları anlıyoruz mekanik bel ağrısı derken. Bel kireçlenmesi, bel fıtığı, mekanik bel ağrıları toplam bel ağrılarının %90’ını oluşturuyor. Bel fıtığı da bu mekanik bel ağrılarının %2’sini oluşturuyor. Bel ağrısı eşittir bel fıtığı değildir. Spondilolistezis halk arasında bel kayması dediğimiz hastalık var. Bu bazen doğuştan oluyor bazen travmalara, kas güçsüzlüklerine, ağır kaldırmaya bağlı oluyor ve bel ağrısı yapıyor. Bel ağrısı çözümü olan bir halk sağlığı problemi. Çözümsüz bir bel ağrısı yok yeter ki doğru tanıyı koyalım. Spinal stenoz omurilik kanalının daralmasına biz dar kanal diyoruz ve hasta yürürken oturmak zorunda kalıyorsa bel kaynaklı diyoruz. Ayakta durunca geçiyorsa damar kaynaklı diyoruz ve kalp damar cerrahisi doktoruna yönlendiriyoruz. Bel ağrısıyla ilgili ikinci önemli hastalık grubumuz enfeksiyon hastalıkları osteomyelitis dediğimiz omurganın kendi iltihabı diski kendi disk iltihapları ve bir takım viral hastalıklar ve bunlarda bel ağrısına sebep oluyor ve mekanik bel ağrısı gibi tedavi etmiyoruz onların ayrı enfeksiyon tedavileri var. Bel ağrısında gene başka bir hastalık grubumuz inflamatuar bel ağrısı dediğimiz iltihap dediğimiz bel ağrıları ve bunlarda çok sık mekanik bel ağrılarıyla karıştırılıyor ve farklı tedavileri olan hastalıklar. Bunlar içerisinde ankilezon spondilit diye bir hastalığımız var. Ankilezon spondilit özellikle erkekleri tutan ve 20-40 yaş arasında genç erkeklerde olan sabahları kalkınca 1 saat süren ağrı ve tutukluk yapan hareket edince açılan bir ağrı modeli var mekanik bel ağrılarından biraz daha farklı ağrı modeli. Bel ağrısına sebep olan başka bir hastalık grubu da kanserler. Ciddi bel ağrısı yapan hastalıklar ve ağrı modelleri biraz farklı. Mekanik bel ağrısı olan hastalarımız şöyle tarif eder; istirahat edince ağrım geçiyor ama yürüyünce, iş yapınca ağrım artıyor der ama gece ağrıları yoktur. Kanser ağrılarında da tam tersi gece uyandıran ağrısı vardır ve beraberinde kilo kaybı gibi bir takım ekstra şikayetleri vardır. Yaptığımız muayene sırasında bunları iyi analiz etmek lazım. Bunları analiz etmesi bir kanser hastasına işte senin belinde fıtık var deyip yanlış tedavi uygulanabilir. Birtakım olumsuzluklara sebep olabilir. Başka bir bel ağrısı sebebi metabolik hastalıklar osteoporoz bunlardan bir tanesi. Kemik erimesi özellikle orta yaşın üstünde ki menopozdan sonraki kadınlarda sık gördüğümüz kemik erimesi hastalığı kırık yapıyor belde ve buna bağlıda bel ağrıları olabiliyor. Bu bilgiler ışığında emarda konulan tanıya göre her bel ağrısı bel fıtığı değil öncelikle hastayı dinleyip muayene edip buna göre bu hastalıklardan hangisine uyuyorsa onu bulup onu tedavi etmek lazım. En sık görülen bel ağrısına sebep olan hastalık? En çok mekanik bel ağrıları dediğimiz grup kireçlenme, dar kanal, bel kayması, fıtık ama bizim bel ağrılarında şöyle bir şeyimiz var. Bel ağrısı açısından riskli meslek grupları var. Ofis çalışanları bel ağrısı konusunda çok riskli meslek grupları. Sandalyede muhakkak bir bel desteği olmalı. Uzun süre sabit bir şekilde oturmak, ekrana bakmak, hareketsiz kalmaktan kaynaklı fleksiyon dediğimiz şekil vücutları öne doğru eğik duruyor ve yerçekimi ona aşağıya doğru bir kuvvet uyguluyor. Bu kuvveti yenip vücudu dik tutabilmek için de bel kasları, sırt kasları sürekli gergin duruyor. Gergin durunca da bir zaman sonra kas yoruluyor ve kendini sabitliyor ve siz masadan kalkarken, yerden bir şey alacakken belinizi tutarak kalkıyorsunuz ya da beliniz tutuluyor. Yüksek topuklu ya da düz ayakkabı da bel sağlığı için riskli ayakkabılar. Yüksek topuk giyiyorsunuz aşırı tendonunuz kısalıyor ve bu sefer yukarıya doğru diğer kasları kısaltıp bel ağrısı yapıyor. Uzun yol şoförleri de bel ağrısı konusunda riskli bir grup 2-3 saatte bir mola verip muhakkak egzersiz yapması lazım. Bir başak bel ağrısında risk faktörü obezite. Obezite çağımızın hastalığı artık. Bütüm Dünyanın çözüm üretmek için uğraştığı şey obezitede de göbek çevresi büyüdükçe vücut fleksiyona doğru gidiyor ve göbek yer çekimiyle vücudu öne doğru çekiyor. Bel kasları geriye doğru çekiyor ve bel kasları kasılıyor, kısalıyor beli düzleştirip bel ağrısına sebep oluyor. Özellikle çocukluk dönemi de itibaren hem spor yapma hem de sağlıklı beslenmeyi alışkanlık etmeliyiz çocuklarımıza aşılamalıyız. Bir başka bel ağrısı sebebi stres, günümüzde teknolojinin çok gelişmesiyle masa başı çalışma ve evden çalışmayla beraber streste çok arttı çünkü insanlar arkadaşıyla bir şey paylaşamıyor, kavga edip barışamıyor. Stres de gene kastta spazm yapıp bel ağrısına sebep oluyor. Ev hanımları neredeyse ağır sanayi çalışanları evde ki iş yoğunluğunu düşününce, ağır kaldırırken tüm yük bel omurlarına biniyor. Bel düzleşmesi nedir, nasıl oluşur? Bel düzleşmesi aslında vücudun bir kompanzasyon mekanizması. Vücut birtakım problemleri biz hissetmeyelim diye omurgayı düzleştirerek kompanse ediyor. Düzleşme gidip daha gidecek yer kalmayınca ağrı yapmaya başlıyor. Biz ağrı olduğu zaman çok ciddi almıyoruz sıcak uyguluyoruz, masaj yaptırıyoruz ve bu şekilde öteliyoruz. Omurga arasında ki diskte dejenerasyon meydana geliyor beslenemiyor ve fıtık meydana geliyor ve bel ağrısına sebep oluyor. Beli öne ve arkaya eğen kaslarımız var. Öne eğen kasları geriyor kısaltıyor. Arkaya doğru kaldıranları da uzatıyor, bel düz hale geliyor. Düzleşme ilk etapta önemsenmiyor ama uzun vadede bel fıtığına sebep olduğu için önemli bir durum. İlk aşamada yakalarsak tedavisi çok kolay hatta fizik tedavi bile yapmıyoruz basit egzersizlerle düzeltebiliyoruz. 1. Bel fıtığı nasıl oluşur? Bel fıtığı, bel ağrıların bir tanesi ama en popüler olanı ama aslında en az bizi rahatsız edeni. Bel fıtığı oluşmasını aslında şöyle burada 55-54 dediğimiz bel fıtık olan omurgasıdır. Fıtık, hastada belden bacağa vuran ağrıdan bahsediyor o şekilde ağrıların fıtık olduğunu veya olabileceğini düşünüyoruz bu şekilde bir oluşumu var fıtığın ama fıtık bahsettiğimiz gibi bel ağrılarının en meşhur ama en az olan ağrısıdır. 2.Bel fıtığı patlaması fıtık patlaması böyle bir şey var mıdır? Fıtık patlar mı? Önceden emar cihazları yokken fıtık patlaması diye bir şey yoktu sadece fıtık vardı ama emar cihazıyla beraber fıtığı biz derecelendirmeye başladık. 1. evre, 2. evre, 3. evre, 4. evre diye derecelendirmeye başladık bu derecelendirmelere göre de bazı fıtıkların patlamış olduğunu gördük bu gördüğümüz görsel fıtığın emara göre derecelendirilmesidir. Fıtık patlamasının derecelendirilmesi aslında bunların yaptığı şikayetlerden kaynaklı birazcık daha agresif daha ağrılı oldukları için fıtığı patlamış geliyor yoksa tedavilerinde hiçbir şey yok. Bazen hastalar bize ağrıya çok telaşlanmıyor ama uyuşma olunca felç oldum korkusuyla bacağım uyuşuyor diye geliyor halbuki uyuşma sinirin olduğu bir yerde bu fıtıkta olabilir sinir sıkışmasıda olabilir başka bir şeyde olabilir sinire ilk bi temas olduğu anda uyuşma oluyor. Uyuşma bizim sinirle ilgili problemlerde ilk gördüğümüz ama en son düzelen bulgumuz çok telaşlanmıyoruz uyuşma çünkü henüz ağrı bile yapmamış daha ileri giderse ağrı yapacak daha da ileri giderse kas gücü kaybı yapacak uyuşmadan korkmak yok bizim en çok korktuğumuz kas gücü kaybı yoksa gerisinden korkmuyoruz. Patlamış fıtıkların şöyle bir özelliği var. Nörolojik ve ya klinik bir muayenenin yapılması lazım. Hastanın buna bağlı nörolojik nefisi varsa yani idrar kaçırıyorsa, büyük abdest kaçırıyorsa acil ameliyat olması lazım kas gücü kaybı varsa eğer kas gücü 5 üzerinden 3 ve altına düştüyse kesin ameliyat olması lazım eğer bunlar yoksa çokta telaşlanmamak lazım istirahat ederek geçiyor. 3. Fıtık hangi durumlarda patlayabiliyor? Aslında fıtık patlaması birisi akut tramvalar çünkü tekrarlayan tramvalarda süreç yavaş yavaş oluyor ve siz bir şekilde doktora gidiyorsunuz. Akut tramvalarda fıtık patlaması daha çok sık oluyor. Dejeneratif hastalıklara bağlı da zaman içerisinde yavaş yavaş olabiliyor. 4. Bel fıtığı nasıl tedavi edilir? Tedavi süreci nasıl işliyor? Aslında biz tedavileri yaparken bel ağrılarında 4 ana basamağımız var: Birinci basamak medikal tedavi, ikinci basamak fizik tedavi yöntemleri (elektronik tedavi, manuel tedavi), üçüncü basamakta gelişimsel arjeoloji dediğimiz bir takım ameliyatsal enfeksiyonlar var, dördüncü basamakta ameliyat yapıyoruz. Bazen hasta direk düşük ayakla geliyor, idrar kaçırarak geliyor direk ameliyata gönderiyoruz. Hastanın çok büyük bir fıtığı var patlamış bir fıtığı var ama nörolojik defisit dediğimiz birinci basamaktan başlıyoruz. İlk hasta bize geldiği zaman bel fıtığı ve ya bel hastalığıyla nörolojik defisitte yok ona şöyle davranıyoruz önce bir medikal tedavi yazıyoruz ona onları kullanıyor ve bu arada istirahat öneriyoruz mutlaka. Eğer hastada nörolojik defisit yoksa fizik tedavi yöntemlerine geçiyoruz. Önce bir elektro terapi dediğimiz yüzey ve derin sıçılar kullanıyoruz sonra ağrı kesici kullanıyoruz bunlardaki hedefimiz o bölgedeki kastaki spazmı çözmek ağrı aslında vucudda bir spazm yapıyor vucudda kendini korumaya alıyor. Biz o spazmı çözüp oranın kanlanmasını sağlıyoruz ve doku gevşeği rahatlatıyor. Elektro tedavinin temel mantığı oraya oksijen getirmek. Burdan sonraki evremiz manuel terapi dediğimiz biraz daha birebir yapılan kan dolaşımından daha çok oradaki kaslar ve eklemlerdeki kısıtları açmak ve orada spazma bağlı bir kısıtlık meydana geldi. Biz manuel terapi ile eklem yerleri ve kastaki kısıtlıkları açıyoruz ve siniri serbestleştiriyoruz. Bazen manuel terapinin sonunda, son dönemde çok popüler sosyal medyada videoları var bel kıkırdartma, kütletme falan manuel terapinin en son evresi genelde bunu çok yapmıyoruz iyi analiz etmek lazım bir takım riskleri var. Basit egzersizlerle halledilebilir. Bu yöntemlerle hasta rahatlayamıyorsa yüzey enjeksiyonlar dediğimiz basit poliklinik ortamında yapılan enjeksiyonlar var. Mesela kuru iğne, hastanın tetik noktası var. Hastada o tetik noktayı bulup iğneyi birkaç noktadan batırıyoruz ve bunu haftada 1,2 kez yapıyoruz. Bunlardan faydalanıyor hastalarımız. Proterapide son dönemde çok popüler. Şekerli su dediğimiz bir sıvıyı hastaların kemiklerin tutulduğu bölgelere enjeksiyon yapıyoruz biraz derin bir enjeksiyon ama uzun vadede iyileşme açısından bunlardan sonra henüz daha girişimsel işlere geçmeden önce egzersiz hastalarımıza geçiyoruz. Egzersiz bel fıtığı yada bel ağrılarının tedavisini olmazsa olmazıdır. Egzersizlerin hem tedavi edici hemde koruyucu özellikleri var. Hem tedavi edici hizmet hem de koruyucu hizmet sağlıyor. Bel fıtığı ya da bel ağrısı olan hastalar günde 30 dk yürüyüş haftada 2 gün güçlendirme egzersizleri yaparak bel ağrısından korunabiliyorlar. Çok basit bir şey 30 dakika yürüyüş haftada 2 günde 15-20 dakika egzersiz yapıyorsunuz. Nörolojik defisit hastada zaten direk ameliyat ediyoruz. Bazen açık bazen kapalı ameliyat yöntemleri var bunlar genellikle zor şeyler değil belki bel ağrısı olan hastaların 1'i - 2'si ameliyat oluyor. Diğer 98'i bu bahsetitğimiz tedavi yöntemleriyle çok rahat bir şekilde düzelebiliyor. 5.Piriformis sendromu nedir? Piriformis bir kas kalçayı dışa döndüren yani bacak bacak üstüne atarken kullandığımız bir kastır. Piriformis'in özelliği ağrısı bel fıtığıyla çok karıştığı için bizim için önemlidir. Piriformis altında siyatik sinir geçiyor. Biz bacak bacak üstüne atıp uzun süre oturduğumuz zaman yada arka cebimizde kalın cüzdan taşıyorsak, polislerde silah taşıdıkları için ya da ev hanımları bacaklarının altından oturdukları için Piriformis kasını sıkıştırıyorlar. Piriformis ltta siyatik siniri sıkıştırıyor. Siyatik sinir sıkışıncada bir ağrı yapıyor aslında tedavisi bel fıtığından biraz daha farklı ama bel fıtığı ile karıştığı için bizim için önemli. Hastanın şikayeti bel ağrısı ise Piriformis'ide kontrol ediyoruz. Basit egzersiz masaj teknikleri var kası gevşetiyoruz ağrısı düzeliyor. 6. Bel çektirmek doğru bir tedavi midir? Bel çekmede kütletmede aslında modern tıbbın içerisinde olan şeyler değildir. Kontrollü yapılması gerekiyor çünkü bunları yapmadan önce muhakkak hastanın bir hekim tarafından değerlendirilmesi lazım. Her hastaya yapılmıyor. Eğer hastanın omurgasında bir kırığı varsa, patlamış bir fıtığı varsa, bir nörolojik defisiti varsa bunlar yasak bunların yapılmaması lazım. Eğer bel çektirmeye uygun bir hastaysa çok konforlu çok kaliteli bir tedavi doğru yapılırsa çok faydalı. Bir hekim gözetiminde yapılması gerekiyor. Asla dışarıda bir sanayide bir sağlık merkezinde falan olacak bir iş değil mutlaka bir doktor gözetiminde olması gerekiyor. Burada oluşacak bir hasarın geri dönüşümü yok malesef. 7.Günümüzde insanlar yataktada bel ağrısı şikayetiyle uyandığını duyuyoruz bunu normal midir? Normalde bir hastada bel düzleşmesi varsa sabahları bel ağrısıyla kalkabilir. Son dönemde parkesiz yaşamdan kaynaklı evden çalışmadan kaynaklı şikayetlerle çok karşılaşıyoruz. Belde 3 katmanlı kasımız var: Yüzel kas, orta kas ve derin kaslar diye. Yüzel kaslarımız daha çok postürler ilgili şekilli ilgili ama orta kaslarımız daha çok omurganın hareketleriyle ilgili muhakkak omurgayı düz tutacak şekilde yatmalıyız ona göre vucudun formatlanması lazım ki sabahtan bel ağrısı olmasın. 8. Bel ağrısı olanlar günlük yaşantısında korse kullanmalı mıdır? Bize yine gelen hastalarımızın çoğu birinde korse ile geliyor evde bulduğu bir kuşağa sarınmış geliyor aslında mantık olarak düşününce iyi geliyor gerçekten karın içindeki basıncı ayarlıyor ve disti genişletip rahatlatıyor orayı sıkılaştırıyor bir uyarı oluşturuyor uzun vadede biz çok korse kullanılmasını önermiyoruz. Bizim zaten varolan korse kaslarımız var o korse kaslarını zayıflatıyor ve bizi korseye bağımlı hale getiriyor hastalığı kronikleştiriyor. Kısa dönem öneriyoruz ama uzun dönemde kullanılmasını önermiyoruz. 9. Bel ağrısına yüzme iyi geliyor mu doğru mudur? Neredeyse beli ağrıyan boynu ağrıyan bizde diğer doktorlarda hepimiz yüzme öneriyoruz niye yüzme öneriyoruz aslında biz hastaya egzersiz uygulamasını öneriyoruz ama hasta egzersiz istemiyor yemekten sonra yaparız diziden sonra yaparım diye diye yapmıyor ama yüzme deyince daha profosyonel bir alışkanlık haline geliyor ve düzenli yapıyor ve çok faydalı bir de su içi egzersizlerinin diğer egzersizlere göre kas güçlendirme germe etkileri daha fazla. SAMSUN HABER İLE İLGİLİ İÇERİKLERE GÖZ ATIN