SUÇ VE CEZALARDA ÖNEMLİ ARTIŞLAR
Teklif, caydırıcılığı artırmak amacıyla birçok suç türünde cezaları ağırlaştırıyor:
Suça Teşebbüs: Ağırlaştırılmış müebbet gerektiren suçlara teşebbüste ceza 14 ila 21 yıla, müebbet gerektiren suçlarda ise 10 ila 18 yıla çıkarılıyor.
Kasten Yaralama: Basit kasten yaralamada cezanın alt sınırı 1 yıldan 1 yıl 6 aya yükseltiliyor. Eğer suç kadına karşı işlenirse, alt sınır 9 ay olarak uygulanacak. Vücutta kemik kırığına veya organ işlevlerinde zayıflamaya neden olan nitelikli yaralama suçlarında da ceza alt sınırları, suçun ağırlığına göre kademeli olarak artırılıyor. Kasten yaralama sonucu ölüm meydana gelmesi halinde ise ceza 10 ila 14 yıl arasında olacak.
Tehdit: Malvarlığına zarar verme veya başka bir kötülük yapma tehdidinde cezanın alt sınırı 2 ay olacak. Tehdidin silahla, kimliği gizleyerek veya örgüt gücünden yararlanılarak işlenmesi durumunda cezanın üst sınırı 5 yıldan 7 yıla yükseltiliyor.
Genel Güvenlik ve Trafik: Ses ve gaz fişeği atabilen silahlar da suç kapsamına alınıyor. Toplu alanlarda silahla ateş etmenin cezası artırılıyor. Alkollü veya uyuşturucu etkisiyle araç kullananlara verilecek hapis cezasının alt sınırı 3 aydan 6 aya çıkarılıyor. Ayrıca, trafikte araçların hareketini engelleyen veya durduran "magandalara" yönelik 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası getiriliyor.
İNFAZ SİSTEMİNDE YENİ VE ÖZEL DÜZENLEMELER
Paket, ceza infaz sisteminde önemli yenilikler sunuyor:
İkinci Kez Mükerrirlere Koşullu Salıverilme: İkinci defa tekerrür hükümleri uygulanan mahkumlara koşullu salıverilme imkanı tanınıyor. Bu kişiler, cezalarının dörtte üçünü iyi halli geçirmeleri durumunda bu haktan yararlanabilecek. Ağırlaştırılmış müebbet alanlar için bu süre 39 yıl, müebbet alanlar için 33 yıl olacak.
Cezanın Konutta İnfazı Genişliyor: Belirli şartları taşıyan hükümlülerin cezalarını evlerinde çekmelerine olanak tanıyan düzenlemenin kapsamı genişletiliyor.
Yaşa Göre: 70 yaşını bitirenler için 4 yıl, 75 yaşını bitirenler için 5 yıl, 80 yaşını bitirenler için ise 6 yıla kadar olan hapis cezaları konutta infaz edilebilecek.
Hastalık Durumu: Ağır hastalık veya engellilik nedeniyle cezaevinde tek başına hayatını idame ettiremeyenlerin cezası da, toplum güvenliği için tehlike oluşturmamaları şartıyla, konutta çektirilebilecek.
Yeni Doğum Yapan Kadınlar: Doğumdan sonraki 6 ay içinde 5 yıl veya daha az hapis cezası alan kadınlar da bu haktan yararlanabilecek.
Hafta Sonu ve Gece İnfazı: 3 yıl veya daha az süreli hapis cezası alanların, cezalarını sadece hafta sonları veya geceleri cezaevinde geçirmelerine imkan tanınıyor.
Çocuk Hükümlüler: Çocuk kapalı ceza infaz kurumları, tutukluların yanı sıra hükümlüleri de kapsayacak şekilde yeniden tanımlanıyor. Belirli suçlardan ceza alan çocuk hükümlüler, cezalarını doğrudan çocuk eğitimevlerinde çekebilecek.
YARGILAMA, NOTERLİK VE İNTERNET ALANINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER
Teklif, Anayasa Mahkemesi'nin daha önce verdiği iptal kararları doğrultusunda birçok kanunda uyum düzenlemesi yapıyor:
Noterlik Kanunu: Noterlere verilecek disiplin cezaları (uyarma, kınama, para cezası vb.) ve bu cezaları gerektiren eylemler net bir şekilde tanımlanıyor. Cezalarda zaman aşımı süreleri yeniden belirleniyor.
İnternet Yayınları: Kişilik haklarının ihlal edildiği durumlarda içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi süreci yeniden düzenleniyor.
Sulh ceza hakimi, ihlalin açıkça anlaşıldığı durumlarda 24 saat içinde içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verebilecek.
Mağdurun talebiyle, isminin ihlale konu içerikle ilişkilendirilmemesi kararı alınabilecek.
Karara uymayan Türkiye'den günlük erişimi 10 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcılarına, önce yüzde 50, uyulmamaya devam edilmesi halinde ise %90'a varan bant genişliği daraltması yaptırımı uygulanabilecek.
Parasal Sınırlar: İcra ve İflas Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu gibi kanunlarda temyiz ve istinaf başvurularında esas alınacak parasal sınırlar için, davanın açıldığı veya hukuki işlemin yapıldığı tarihteki miktarların geçerli olacağı hükme bağlanıyor.
Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK): Görev süresi sona eren HSK üyelerinin eski görevlerine veya Yargıtay/Danıştay üyeliğine atanmalarına ilişkin süreç netleştiriliyor.
TBMM Adalet Komisyonu'ndan geçen teklifin önümüzdeki günlerde Genel Kurul gündemine gelerek yasalaşması bekleniyor.
