DENİZİN KOKUSUYLA UYANAN KASABALAR
Yakakent ve Alaçam, Samsun’un Karadeniz’e bakan batı kıyılarında, doğayla iç içe, sakin bir yaşamın hâkim olduğu iki balıkçı kasabasıdır. Her sabah gün doğmadan denize açılan balıkçılar, yüzyıllardır süregelen geleneklerini sürdürür. Bu iki ilçe, balıkçılık kültürünü hem ekonomik hem de sosyal hayatın merkezine yerleştirmiştir.
Samsun İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre Yakakent ve Alaçam’da aktif olarak geçimini deniz ürünlerinden sağlayan yaklaşık 600 aile bulunmaktadır. Bölgede balıkçılığın yanı sıra ağ tamiri, tekne yapımı ve balık satış tezgahları da kasaba ekonomisinin önemli parçalarıdır.
Yakakent Limanı ve Alaçam sahili boyunca dizilen renkli tekneler, Karadeniz’in dalgalarıyla bütünleşen bir tablo oluşturur. Yazın turistlerin ilgisini çeken bu sahiller, kışın ise sessizliğin ve üretimin hâkim olduğu birer balıkçı merkezine dönüşür.
YAKAKENT’TE BALIKÇILIK KÜLTÜRÜ
Yakakent, Samsun’un en batıdaki ilçesi olarak denizle en yoğun bağa sahip bölgelerden biridir. İlçe ekonomisinin omurgasını balıkçılık ve deniz ürünleri işleme tesisleri oluşturur. Özellikle hamsi, istavrit, mezgit ve barbun gibi balık türleri bölgedeki tezgahların vazgeçilmezidir.
Yakakent Balıkçı Barınağı, onlarca tekneye ev sahipliği yapar. Balıkçılar sabahın erken saatlerinde denize açılır, gün doğmadan ağlarını atar ve öğleye doğru limana döner. Burada balıklar ayrılır, bir kısmı taze taze satılırken bir kısmı soğuk hava depolarına taşınır.
Kasaba halkı için balık sadece bir geçim kaynağı değil, aynı zamanda bir yaşam biçimidir. Kadınlar ağları onarır, çocuklar teknelerde babalarına yardım eder, yaşlılar ise limanda balıkçılara rehberlik eder. Bu dayanışma, Yakakent’i Karadeniz’de örnek bir balıkçı topluluğu haline getirir.
ALAÇAM’DA BALIK VE GELENEK BİRARADA
Yakakent’in doğusunda yer alan Alaçam, hem tarım hem de balıkçılıkla geçinen bir sahil ilçesidir. Ancak kıyı kesiminde balıkçılık, ilçenin kimliğini belirleyen en önemli unsurlardan biridir. Alaçam Balıkçı İskelesi, günün her saatinde hareketlidir.
Alaçam’da balıkçılık mevsimlere göre değişir. Yaz aylarında istavrit, sonbaharda hamsi, ilkbaharda barbun ve mezgit avlanır. Balıkçılar bu döngüyü doğayla uyum içinde sürdürür. İlçedeki Alaçam Su Ürünleri Kooperatifi, hem balıkçılara eğitimler verir hem de av sezonlarını düzenleyici bir rol oynar.
Alaçam halkı için deniz, sadece geçim değil, aynı zamanda kültürel bir mirastır. Balıkçılıkla ilgili hikâyeler, türküler ve geleneksel yemekler bu kültürü yaşatır. Özellikle “Alaçam hamsi tavası” ve “mezgit buğulama” yörede sıkça yapılan yerel lezzetlerdendir.
BALIKÇI YAŞAMININ GÜNLÜK RİTÜELLERİ
Balıkçı kasabası yaşamı, doğanın ritmine göre şekillenir. Sabah 4’te başlayan hareketlilik, teknelerin limandan ayrılmasıyla başlar. Rüzgârın yönü, dalganın yüksekliği ve suyun sıcaklığı balıkçılar için günün kaderini belirler.
Limana dönüşte başlayan hareket, balıkçı tezgahlarının önünde devam eder. Kadınlar taze balıkları ayıklar, çocuklar küçük sepetlerle satışa yardımcı olur. Akşam saatlerinde ise liman sessizleşir, yalnızca dalga sesleri duyulur.
Aşağıdaki tablo, Yakakent ve Alaçam’da tipik bir balıkçı gününün özetini sunar:
Zaman Etkinlik Katılanlar Özellik
04.00–06.00 Denize açılma Balıkçılar Gün doğmadan ağ atma
07.00–10.00 Balık avı Tüm ekip Hava durumuna göre değişir
10.00–12.00 Limana dönüş ve satış Balıkçılar, esnaf Taze balık tezgahları
13.00–17.00 Ağ tamiri ve bakım Kadınlar, gençler Sosyal dayanışma zamanı
18.00 sonrası Dinlenme ve sohbet Tüm kasaba Günün değerlendirmesi
Bu düzen, mevsimsel koşullara göre değişse de kasabanın ruhunu oluşturur.
YAKAKENT VE ALAÇAM’DA TURİZMİN YÜKSELEN YÜZÜ
Son yıllarda balıkçı kasabası kültürü, turizm açısından da ilgi çekmeye başladı. Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından yürütülen “Kıyı Köyleri Turizm Rotası” projesiyle Yakakent ve Alaçam, yerli turistler için yeni bir rota haline getirildi.
Bu kasabalarda balıkçı tekneleriyle amatör balıkçılık turları, sahil yürüyüşleri ve yerel yemek tadımları yapılabiliyor. Özellikle Yakakent’teki yaz festivalleri, deniz ürünleri ve müzik etkinlikleriyle bölgeye canlılık kazandırıyor.
Doğal plajları, temiz denizi ve samimi halkıyla Yakakent ve Alaçam, büyük şehirlerin kalabalığından kaçmak isteyenler için huzurlu bir kaçış noktası sunuyor.
SIKÇA SORULAN SORULAR
1. Yakakent ve Alaçam’a nasıl gidilir?
Samsun şehir merkezinden Yakakent’e yaklaşık 90 km, Alaçam’a ise 80 km mesafededir. Özel araçla D010 Karadeniz Sahil Yolu üzerinden kolaylıkla ulaşım sağlanabilir.
2. Bölgede hangi balık türleri en çok avlanır?
Hamsi, istavrit, barbun, mezgit ve palamut bölgede en çok avlanan balıklardır. Özellikle kış aylarında hamsi sezonu yoğun geçer.
3. Ziyaretçiler balıkçı turlarına katılabilir mi?
Evet. Yaz aylarında bazı kooperatifler, turistler için kısa süreli deniz turları ve amatör balık avı etkinlikleri düzenlemektedir.
SONUÇ: DENİZİN RİTMİNİ YAŞAYAN İKİ KASABA
Yakakent ve Alaçam kıyıları, Karadeniz’in doğallığını koruyan, denizle iç içe yaşayan iki nadir yerleşimdir. Balıkçılık, bu kasabaların sadece geçim kaynağı değil, aynı zamanda kimliğidir. Ağların onarılması, sabah denize açılan tekneler ve sahilde kurutulan balıklar, bu yaşamın sembolleridir.
Denizle dost, doğayla uyumlu bu yaşam biçimi, ziyaretçilere sade ama derin bir huzur sunar. Yakakent ve Alaçam, Karadeniz’in rüzgarını, deniz tuzunu ve insan sıcaklığını hissetmek isteyen herkes için keşfedilmeye değer birer balıkçı kasabası cennetidir.
