Romatem Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Mahmut Sami Şen, Kanal S ekranlarında, "Vitamin nedir?", "Vitaminler vücudumuzda üretilebilir mi yoksa dışarıdan almak zorunda mıyız?", "Vitaminleri nasıl sınıflandırıyoruz?", "Vitaminlerin faydaları?", "B12 ve folik asit nedir, ne işe yarar?", "Vitamin C nedir, ne işe yarar?", "Riboflavin Niasin nedir, nasıl etki gösterir?" sorularına yanıt verdi. İşte programdan öne çıkan başlıklar; Vitamin nedir? Vitamin ve mineral dediğimiz maddeler bizim enerji kaynağımız değildir biz ağızdan çeşit çeşit tür trü gıdaları alıyoruz. Enerji kaynaklarımız protein, karbonhidrat ve yağ. Vitamin ve mineral enerji kaynağı olmamasına rağmen bizim vitamin ve minerala ihtiyacımız var. Bize enerji saplamıyor ama aldığımız enerji kaynaklarını kullanım aşamasında biz bunlara muhtacız. Biz vitaminleri günlük almak zorundayız. Depolanabilen bir iki istisna haricinde biz bunları depolayamıyoruz. Suda çözünebilen B ve C grubu vitaminler günlük almamız gereken vitaminler. Vitaminler vücudumuzda üretilebilir mi yoksa dışarıdan almak zorunda mıyız? Vitaminler vücudumuzda üretilmez dışarıdan almak zorundayız ama vitaminlere vücudumuzda işlem yapabiliyoruz. D vitamini biz ham madde olarak alıyoruz. Aktif D vitamini olarak öyle bir yiyecek yok. Biz onu ham madde olarak alıyoruz. Güneş ışığına ve güneşlenmeye ihtiyacımız var D vitaminini aktif formuna dönüştürmek için 3 tane takı takıyoruz ham maddeye böbrek, karaciğer takıyor aktif D3 oluyor. Bizim vücudumuzda asıl işlev gören aktif D3. Biz ağır böbrek yetmezliği, karaciğer yetmezliği olan hastalarımıza aktif D3 veriyoruz dışarıdan. Normal bir bireyin ham maddeleri ağızdan alıp birazcık da güneşe maruz kalması yeterli. En az 15-20 dakika durulması gerekiyor. Dermatologlar güneşin gelme açısı, mevsime bağlı olarak saat 11.00- 15.00 arası çıkmayın uyarısını yaparlar. Biz kendimiz sormandan, bilemeden vitamin takviyesi almamalıyız. Özellikle A ve E konusunda çok ciddi uyarıyoruz. Bunların eksikliği zaten hemen hemen hiç gözükmüyor. Sağlık ocakları, devlet ve özel hastaneler yani sağlık imkanlarına ve bir hekime ulaşa bilmek bazı branşlarda zor ama danışmadan bilinçsiz kullanımlara girmememiz lazım. Biz zaten polikliniklerde hastalarımızla az bir şey zaman geçirmeyi, kısa sohbetleri seviyoruz. Vitaminleri nasıl sınıflandırıyoruz? En yaygın bilinen sınıflandırma suda eriyenler ve yağda eriyenler olarak ikiye ayırabiliriz. Bu B ve C grubu vitaminler suda eriyenler olarak biliniyor. Yağda eriyenlerde A, D, E, K olarak biliniyor. Bir de depolana bilen depolanamayan olarak sınıflandırılanlar var. B olmasın rağmen B12 depolanabilen bir vitamin. Bu şekilde sınıflandırabiliyoruz bizim zaten en büyük sıkıntımız günlük almak zorunda olduğumuz depolayamadığımız vitaminler. Vitaminlerin faydaları? Normal beslenerek yani soframızda et, balık, meyve, sebze bunlar olmak zorunda bunlar varsa E vitamini eksikliği mümkün değil. Özellikle vejeteryan ve vegan bireylerimiz bu konuda biraz dezavantajlılar çünkü çok önemli bir vitamin ve mineral kaynağımızı reddetmek oluyor bu. Cilt, üreme sağlığı, cinsiyet hormonları vardır böbrek üstü bezinden, testis ve yumurtalıkta üretilen hormonlarımız var. Bu hormonlar sadece cinsellikle alakalı hormonlar değildir. Bu hormonların vücutta aktif görevleri de vardır. Yapım yıkım aşamasında kemik, bağ doku, cilt, göz, görme sağlığı, beyin fonksiyonları bu hormonları buralarda da etkinliği var. Bağışıklık sistemi ondan sonra kanser önleyici etkisinden dolayı E ve C vitamini antioksidandır. E vitamini hücre içi C vitamini hücre dışı antioksidanımız. Bizim vücudumuzda doğal mesela yağ ve karbonhidrat yiyoruz bunların parçalanması sırasında serbest radikal dediğimiz maddeler açığa çıkıyor. Bu serbest radikaller yakıcı yıkıcı zehirli maddeler bizim bunları nötralize etmemiz lazım. Bunları nötralize etmek için E vitaminine ihtiyacımız var. C vitaminine ihtiyacımız var. E vitamini bir parça üstüne yapıştırıyor. O serbest radikali kullanılmış e vitamini oluyor. Kullanılmış E vitaminini tekrar temizleyici C vitaminine dönüştürende bu sefer C vitamini. Bunlar birbirlerini omuz omuza iş birliği içerisinde mesela B12 VE folik asiti omuz omuza çalışan vitaminler. Bunlar bizim antioksidanlarımız. Özellikle fındık, badem, ceviz gibi yağlı tohumlarda mesela koyu yeşil bitkilerde, sebzelerde, brokolü, tere, kereviz, lahana, ıspanak gibi koyu yeşilliklerde bol miktarda var. B12 ve folik asit nedir, ne işe yarar? Folik asit B9 vitamini, B12 depolanabilen bir vitamin ve folik asiti depolayamıyoruz. Birisi suda çözünüyor birisi depolanabiliyor birisi depolanamıyor. Vücudumuzda ki çalışma döngüsü omuz omuza, sırt sırta hatta Dönü içerisinde folik asitle B12 metil grubunu aktararak vücudumuzda çok önemli bölgelerde kimyasal reaksiyonlar. Bizim beynimizde, karaciğerimizde gerçekleşiyor bu reaksiyonlar ve bu vitaminlerin sayesinde oluyor. B12 ve folik asit döngüsünün en önemli görevlerinden birisi homosisteini metiyonine çevirmektir. Metiyonin bizim bir aminoasidimiz. Bütün proteinlerin yapı taşı. Biz bu reaksiyonları kırarsak B12 ve folik asitsizlikten dolayı homosisteini kanda birikiyor, bizim kalp damar sağlığımız için çok ciddi bir risk faktörü. Kalp damar sağlığını sigara, hareketsiz yaşam, diyabet, şeker, karbonhidrat, genetik faktörler bunları sayarken homosisteini de sayıyoruz. Bunun kanda yüksel olması bizim damar duvarında ki elastiğin fibrin, damar duvarının stabilizasyonunu sağlayan maddeleri yıkıyor parçalıyor homosisteini. Bizim kalp krizi geçirmemize sebep oluyor. B12 ve folik asit eksikliği nörolojik problemlerden dolayı duyuyoruz benim poliklinikte hastalarımızdan en çok duyduğumuz şey uyuşukluk, halsizlik, hafıza problemleri, ayaklarda ellerde uyuşmalar ve karıncalanmalar son yıllarda çok bu şekilde başvurular oluyor. B12’nin çok kıymetli görevlerinden birisi de bizim nöronlarımızın miyelin kılıfları vardı. Bu miyelin kılıfın stabilizasyonunu sağlıyor B12. Çok üzücü olan nokta B12 eksikliğinden kaynaklanan nöropati dediğimiz sinir problemleri maalesef geri dönmüyor. B 12’nin normal değeri en az 300 olması lazım. B12 eksikliği gıdalarla önlenir mi? Biz gıdalarla B12’yi alıyoruz ama B 12 eksikliği bizim çok fazla karşılaştığımız bir konu. Mide asidini baskılayan bir durum var mı, yok mu bunu sorguluyoruz. Metformin adında diyabet hapı bunu da çok fazla kullanıyoruz. Bu hapta mideden bu proteinlerin salınımını engelleyerek bizi B12’siz bırakıyor. Bağırsak yolculuğumuzda safra asitleri var. Safra sistemini sorguluyoruz. Bağırsak duvarından emilmesi lazım. Özellikle cerrahi geçiren hastalarda çok ciddi manada B12 seviyeleri dibe vuruyor. Haliyle sistem çöküyor. Gıda olarak emilim bozukluğu olan B12 tabletleri bazen bize sonuç veremeyebiliyor. Ciddi manada bakteri, gaz yoğunluğu, bağırsak paraziti olduğu zaman B12, folik asit bütün vitaminlerin emiliminde yavaşlama oluyor emilimi bozulabiliyor. Bu tip durumlarda biz ya damardan iğne olarak B12 takviyesini bu şekilde yapıyoruz. Vitamin C nedir, ne işe yarar? Bizim için ne kıymetli en çok konuşmamız gereken vitaminlerden bir tanesi. C vitamini E vitaminiyle omuz omuza çalışır. Bizi kanserlere karşı, serbest radikallere karşı koruyor. Grip bir virüs hastalığı gripte antibiyotik kullanmayacağız doktorlarımıza baskı yapmayalım. Düzgün beslenme istirahat bol C vitamini tüketirsek bu tip problemlerin üstesinden geliriz. C vitamini zehirlenmesi çok rastlanılan bir şey değil ama bizim böbreğimiz C vitamini fazlasını idrarla atar. C vitamini takviyeleri gerekli olduğu zaman alınmalı. Riboflavin Niasin nedir, nasıl etki gösterir? B grubu vitaminlerimiz suda çözünen vitaminler. Eksikliğini normal düzgün beslenen insanlarda görmüyoruz ama ciddi manada yeşil bitki, et, balık, yumurta tüketmeyenlerde vegan bireylerde bunların eksikliği olabiliyor. Bizim vücudumuzda ki enerji üretim mekanizmasının tam göbeğinde olan vitaminler. Nad ve Fad isimli iki tane ara molekülümüz var bizim. Vitaminler eksik olduğu zaman aldığın enerjiyi fonksiyel hale getiremiyorsun. ATP’ ye enerjiye dönüştüremiyoruz. Normal düzgün dengeli beslenmenin önemini inşallah bir gün analarız. Bizde anlatabiliriz. ELVAN İLHAN SAMSUN HABER İLE İLGİLİ İÇERİKLERE GÖZ ATIN.