Samsun İl Sağlık Müdürlüğü / Psikolog Ceylan Hasçelik Kurt ve Samsun İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanı Dr. Hatice Öz Kanal S ekranlarında "Psikososyal destek hizmeti nedir?", "Psikolojik ilk yardım nedir nasıl bir süreçtir?", "Psikososyal destek hizmeti nasıl kuruldu?" konularına ilişkin değerlendirmelerde bulundu. İşte programdan satır başları; Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genetik Hastalıklar Değerlendirme Merkezi Sorumlusu Doç. Dr. Özlem Sezer Kanal S'de, genetik hastalıklara ilişkin konuştu. Sezer, "Genetik nedir?", "Tıbbi genetik nedir?", "Gebelik sürecinde genetik hastalığın tedavi süreci nedir?", "Akraba evliliği genetik hastalıklara neden oluyor mu?", "Akraba evliliğinde gerekli kontroller yapılırsa hastalığın önüne geçilebilir mi?", "Genetik hastalıklar sonradan ortaya çıkabilir mi?" sorularına yanıt verdi. - Psikososyal destek hizmeti nedir? Samsun İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanı Dr. Hatice Öz: 6 Şubatta deprem olduktan sonra 7'sinde elimize deprem bölgesinden etkilenenler misafir oldu. Biz onları ilk otellere yerleştirdik oldukları yerlerde ziyaret ettik. Bu ziyaret sırasında gördük ki onlara sağlık hizmetiyle alakalı bir planlama yapmamız gerekiyor. Hemen mobil ekiplerle herkesi olduğu yerde ziyaret edeceğimiz tarz da bir çalışma planladık. Bunun adınıda ilk sağlık ziyareti olarak kurduk. Amacımız o anda yeni bebekleri takip etmek onları tespit etmekti hastalık yükü olanları tespit etmekti takdir edersiniz ki o dönemde pek çok şeylerini deprem bölgesinde bırakıp geldikleri için gözlük, işitme cihazı, ilaç gibi eksiklerini biz tamamlamak istedik ilk çalışmamız böyle başladı. Tüm ilçedeki ekiplerimiz misafirlerimizin olduğu yerde onları ziyaret ettiler ama biz onu yaparkende ilçedeki bazı kayıtlarımızı tutabilmek için bir form hazırlamıştık. O formun içerisinde genel durumlarıylada ilgili notlarımız vardı. Biz bu noktada davrandığmızda aslında gördük ki beden sağlığının önüne geçmişti ruh sağlığı onlar bedenlerinin acılarını ifade etmek yerine duruşlarıyla tarzlarıyla bize başka bir şeyi anlatmaya çalışıyorlardı. Biz bunun üzerine daha öncesinde eğitim almış ekibimizle beraber farklı bir çalışma planı hazırladık. Ne yapabiliriz, nasıl yapabiliriz bu yönde nasıl eş zamanlı ilerleyebiliriz hem sağlık ihtiyaçlarını karşılamak hemde eş zamanlı bununla ilgili nasıl yapabiliriz diye kendi ekiplerimizi kurduk. O ekiplerin çalışmasını planlarken bize farklı noktalardan biliyorsunuz psikososyal aslında aile ve sosyal hizmetler bakanlığının çalışması içerisinde Türkiye afet planında onların ana çözüm ortağı olarak onların görevi biz kendi adımıza sağlık müdürlüğü olarak bu çalışmayı nasıl yürütebilirizin planını yaptık. Biz bu çalışmayı yürütürkende bizi meslek örgütlerinden aramaya başladılar bizde bu çalışmanın içerisinde sizinle beraber olmak istiyoruz. Bizde destek vermek istiyoruz. Biz sizinle nasıl yapabiliriz diye. Etkin bir çalışma yürütmek istedik o yüzden önce kendi imkanlarımızla gitmek istedik kamu olarak ama o kadar psikolojik desteği değerlendirdiğimizde ve diğerleini dışarı bırakmak çok etik gelmedi bize. Önce bi değerlendirelim dedik, onlar bizimle nasıl yürümeyi planlıyor dedik. İlk toplantımızda baktık ki birlikte hareket edemiyoruz. Sonrada bunu üste taşıdık, büyüklerimize ve valilik bakanlarına taşıdık ve bir toplantı yaptık. Çünkü o toplantıyı biz aile ve sosyal hizmetler bakanlığı olarak planlamıştık, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ve Samsun Üniversitesinden hocalarımızı aldık. O toplantıya NBA Türkiye derneği katıldı. Sosyal hizmetleri uzmanları derneği geldi. Türk Psikiyatri derneği katıldı. Türk Psikologlar derneği Samsun şubesi ve Türk psikolojik ve rehberlik derneği o toplantıya katıldı. O tolantıda biz bu çalışmaları birlikte nasıl yürütebiliriz birlikte nereden başlayabiliriz ve bu birliktelik olabilir mi onları konuştuk. Hepimiz etkin bir çalışma yapmak istiyorduk birlikte hareket etmek istiyorduk ve daha çok kişiye ulaşabilme yolunda güçlerimizi birleştirebiliriz diye düşündük pek çok konu konuşuldu birlikte hareket etmek adına ama ortak nokta olarak psikolojik ilk yardım geldi. biz eş zamanlı normal sağlık hizmetleriyle alakalı yardımları yürütürken psikolojik ilk yardımı birlikte nasıl verebiliriz diye planlamaya çalıştık. Ve o toplantının sonunda biz birlikte hareket edebilirsek psikolojk yardım noktasında konu olarak yardım edebiliriz dedik. Ve ondan sonrasında da devam ettik. -Psikolojik ilk yardım nedir nasıl bir süreçtir? Samsun İl Sağlık Müdürlüğü / Psikolog Ceylan Hasçelik Kurt: Psikolojik ilk yardım psikososyal'in ilk aşamasıdır. Psikososyal destek hizmeti toplumsal tramva ve afetlerde verilen bir hizmettir. Psikolojik ilk yardımda da böyle büyük bir afet yaşandıktan sonra bir takım temel ihtiyaçlar var güvenlik öncelikli olarak daha sonrasında gıda, barınma, giyinme gibi ihtiyaçların karşılanması bunun yanında akut dönemde verdiğimiz stres tepkileri var psikolojik stres tepkileri bunlara yapılan müdahalelerdir. Aslında psikolojik ilk yardımın temel amacı temel ihtiyaçlar karşılandıktan sonra kişilerde tramvanın uzun dönemli etkilerinin engellenmesidir. Psikolojik ilk yardım bir koruyucu, önleyici bir müdehaledir. Çok önemlidir. İlk etapta mutlaka akut dönemde yapılması gerekir. -Akut dönemin yapılmaması durumda insanlarda daha büyük tramvalara mı yol açıyor? Samsun İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanı Dr. Hatice Öz: Uzun dönemde ilerleyen zamanlarda tramvaya bağlı stres bozukluğu, majör depresyon, kaygı bozuklularıda oluşabilir. Psikolojik ilk yardımda aslında yaptığımız şey insanların belli baş etme mekanizmaları var yani bu deprem olmadan öncede birtakım sorunlar yaşıyorduk ve bir şekilde sorunlarımızı çözüyorduk. Depremden etkilenen kişilere mağdur kişiler değil aslında böyle büyük bir felaketten kurtulmuş güçlü kişiler olarak bakarak onlara kendi güçlerini farkına varmalarını sağlamak yani onların sorun çözme mekanizmalarını tekrardan ortaya çıkarmak bunun yanında normalleşme süreçlerine yardımcı olmak çünkü aslında amaç 5 Şubatta ne yapıyorduysak aynı şekilde yapmaya başlarsak iyileşme başlamış oluyor. Normalleşmelerine yardımcı olmak. Hissettikleri duyguların aslında klasik bir tanımdır anormal olaya verilen normal tepkiler olduğunu söylemek demek. Onların yanlarında olmak amacı aslında 3 aşaması var: İzle, Dinle ve Bağkur. Öncelikle ihtiyaçların belirlenmesi gerekiyor bir gözlem sürecimiz var daha sonra kişiyi onun yanında olarak gerçekten hiç sözünü kesmeden tüm duygularıyla empati kurarak yanında olduğumuzu hissetirmek ve sonrasında sorunları çözmeye yönelik adımlar atmak zaten burada bizim çalışmalarımızıda birazdan anlatacağız çeşitli kurumlarla iş birliği içerisine girerek kişilerin bazı maddi sorunlarna, temel ihtiyaçlarına yardımcı oluyoruz. İhtiyaç durumunda eğer terapi ihtiyacı avrsa çocuklar üzerinde daha ileri bir çalışma planı yapılması gerekiyorsa bunun planlamasını yapıyoruz. -Özellikle en kritik zamanlardaki müdahalelerde bulunuyorsunuz. Bilinçli bir şekilde yaklaşması gerekiyor insanların, depremden mağdur olan insanlara. O sırada insanların aldığı yardımda çok doğru olmalı ki faydası dokunsun daha kötüye sürüklememek adına çalışmalar yapılmalı ve uzman kişiler tarafından yapılmalı. sadece psikolojik olarak değil her türlü hitiyaçta kordine halinde gidilmeli. Bu sebepten ötürü yardım etmek isteyen çoğu insan mağdur oldu. Bunlar daha kordineli bir şekilde devam etmesini düşünmekteyizdir. İnsanların size en çok ihtiyaç duyduğu anda bu yaklaşım çok önemli sizleride tebrik ediyoruz. Psikososyal destek çalışmaları nasıl başladı? Samsun İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanı Dr. Hatice Öz: Biz öncelikle profosyoneller olarak olaya müdahele olalım istedik yarar verirken zarar vermeyelim düşünesi ile yola çıktık. Çeşitli grupları bir aray getirdik çünkü bu bir ekip işi. Öncelikle seri toplantıları yaptık. Önce ortak dili konuşmak sonra psikolojik ilk yardımı ortak bir dilde anlatabilmek için bunu sadece pazar günü yaptık ve buna 150 üzerinde gönüllü katıldı. Ortak nokada buluşmak bizleri çok mutlu etti. Sonrasında da akışımızı planladık ama kurallamızı koymamız gerekiyodu ilk kuralımız sağlık müdürlüğü çatısı altında samsun valiliği kordinesinde bu bizim için önemliydi kurumsal olmalıydık çünkü sivil toplum örgütleriyle birlikte geldiğimiz bu birlikteliğin bir çatısı olması gerekiyordu o çatıda sağlık müdürlüğü çatısı oldu. İkinci kural biz birlikte ne kadar yol yürüyeceğiz onun kuralıda 3 ay. Psikolojik ilk yardımın ilk etaptaki süresi 3 ayı kapsıyor. Belirli eksikleri karşılamak. Üçüncü kural sağlık müdürlüğünün gösterdiği mekanlarda. O sağlık müdürlüğü çatısı samsun valisi kordinesini de bu şekilde pekiştirmiş olduk. Biz ilk önce görüşme odalarımızı organize etitk. Nereleri planladık eğitim araştırma ek polikliniğinde ek bir oda açtık, üniversitede odalarımızı açtık, ilçe sağlık müdürlüklerimizde odalarımızı açtık. İlk başta 180'e yakıın gönüllümüz vardı sonrasında 120ye indik. Bu 120 gönüllümüz kendileri için uygun olan günü vesatlerde nerde çalışlabileceklerse onu planladık. Kabaca gönüllü hangi ilçedeyse bulunduğu ilçede bir görüşme odası ve ya poliklinik ayarladık ama çarşambadaki bir gönüllümüzün kavağa gitmesi gerekti kavak bölgsinde gerçekten orada ikametgah eden bir gönüllümüz olmayınca başka ilçelerden de planlamamız oldu bunu da sağlık müdürlüklerimizin araçları vasıtasıyla gün ve saatinde orada olacak şekile planladık. Planlama güzeldi ama depremzedelerin bundan haberi yoktu. O kısmı nasıl halledecektik biliyorsunuz ki biz ilk başta deprem iletişim diye bir hat kurmuştuk o hattaki arkadaşlarımızla çünkü zaten biraz da buraya gelişimizinde onların katkısı oldu. Onlara başvuran kişilerden aldıkları geri bildirimlerle sosyal desteğin bir an önce hayata geçmesini çağrı merkezi bize söylemişti biz çağrı merkezinde yeniden farklı bir organizasyon oluşturduk. Elimize geçen afattan aldığımız yada kendi tespit ettiğimiz depremden etkilenen kişilerin listelerini çağrı merkeziyle paylaştık. Çağrı merkeziyle paykaşırken de hocalarımızla şöyle bir kurgumuz oldu her danışana ya da her gönüllüye bir 100 kişilik planlama yaptık. Çağrı merkezide o 100 kişiyi o gün içerisinde aradı ve ertesi günü şöyle söyledi: "Sizinle ilgili şöyle bir çalışmamız var bu çalışma için Ceylan hanım şu poliklinik odasında sizi bekliyor olacak yarın müsait misiniz şu saatte gider misiniz gibi hem çalışmayı anlattı hem psikolog Ceylan hanımı tanıttı hem de bunu sağlık müdürlüğü çatısı altında kurumsal olduğunu söylerek kişilere bilgilendirme yaptı. İsteyenlerde randevu saatlerini verdiler. O gün için uygun olmayanlar sonraki gün için randevularını verdiler. 3 kuralla biz yola çıktık. Dernekler bize gönüllülerinin ismini verdiler. Bir haftada 7 toplantı yaptık. Hızlı hareket etmek ve ortak dili konuşmak adına. 27 Şubatta onayımızı aldık ve çalışmaya başladık şu anda da devam ediyoruz. Bunu yaparken hocalarımızlada bir çatı kurduk o çatıda da şöyle kalabalık bir gruptuk kategarize edilmesi gerekiyordu. Dolayısıyla gönüllüler, süpervizörler ve yöneticiler olarak ayırdır. Gönüllüler, sahada görüşmeleri yapacaklar planladığımız odalarda ve zmanlarda çağrı üzerinden gelen randevularla, süpervizörler onları kontrol edip yön veren ve değerlendirenler, yöneticiler her ikisinen gelen talepleri karşılayan taraftır. -Süpervizörler nasıl çalışır? Samsun İl Sağlık Müdürlüğü / Psikolog Ceylan Hasçelik Kurt Her grupta iki vizörümüz bulunmaktaydı. Birsi meslek elemanı yani psikolog yada sosyal danışmanın ve ya psikolojik ve rehber danışman olmaktadır. Her hafta toplanıyoruz herkes vakalarıyla alakalı aklına takılanı soruyor fikir alışverişine bulunuyoruz. Gönüllüler olarak randevularımız ayarlanıyor danışanlarımız geliyor haneden bir kişiyle hanenin değerlendirmesini yapıyoruz. Evde ne tür ihtiyaçlar var gibisinden. Başka ihityaçlar var mı iş açısından vs. Başka bazı temel ihtiyaçlar varsa bazı kurumlara yönlendirilmesine yardımcı oluyoruz. Bireysel görüşmelerde ise, bazı tepkiler gösteriyoruz yaşanan büyük bir tramva bazen vediğimiz tepkilerine insanlar endişe ediyor. Örneğin, perde kıpırdasa tetikte oluyorum, uykular çok sorunlu oluyor. Yetişkinlerde ve çocuklarda öfkeye tahammülsüzlük hissi. Bir sürü duyguyu öfke olarak gösterme eğiliminde oluyoruz. Öfke ama içerisinde üzüntü, korku, endişe duyguları barındırmaktadır. Bu belirtilerde acaba ben kötü bir durumdayım diye düşünce belirerek bizlere gelmektedirler. İnsanlar çoğu zaman da çocuklarıyla ilgili geliyor çocuğum daha öfkeli daha içe kapanık olması gibi. Bizim ilk etapta yapmak istediğimiz şu bence bizce yetişkinler anne babalar iyi bir ruh halinde olmamalılarki çocuklarına destek olabilsinler ama aslında anne ile konuştuğumuz da veya babayla birçok stres tepkisi verdiğini görmekteyiz. İnsanlara bu tepkilerin normal olduğunu ve başa çıkma yöntemlerini anlatmaya çalışmaktayızdır. Şimdi çocuğa güven verici bir şekilde yaklaşmak için anne babanın daha sakin bir ruh halinde olması geekiyor. Özellikle çocuklarda çok yoğun olarak suçluluk hissi görülmektedir. Çocuk kendi dünyasından baktığı için ben bir şey mi yaptım da başıma bunlar geldi gibisinden . Onların bir hatası olmadığını bunların bir doğa olayı olduğunu söylememiz gerekmektedir. Bunların konuşulması gekeriyor konuşulmadığında daha kötü oluyor. Çocukla sakin bir duygu durumunda yaşananları konuşmak gerekiyor. Çocukları haberlerden ve sosyal medyadaki videolardan uzak tutacağız tabiki ama bu konunun hiç konuşulmamasıda hiç sağlıklı değil konuşarak atlatılabilir. Sosyal faliyetler çok önemli oyun ve resim gibi. Bir danışana mesela kırık camlar çizilmesi vs kötü bir şey değil bu onların iyileşme yönleridir. Çocular yetişkinlerden daha erken toparlanıyor. Normalleşmekte çok önemli. Eski düzene geri dönülmeli. Okul dönemi çocuklara çok iyi geliyor. Normal bir hayata dönmüş gibi hissediyorlar. Çocukların hızlı iyileşmesi garip gelmektedir bu garip bir durum değildir. Genellikle vakalar bu şekilde 3 aya kadar sürmektedir. Destekte aynı şekilde. Çocuk ve yetişkinlerle ilgili psikososyal destek tamam terapiye ihtiycımız olduğunu düşünüyorsak bunun için çalışmalar da yapılıyor. Onların hep yanındayız. Bu süreçte yalnız değiller. Psikososyal destek bu. Sorunları tek başına halletmek değil, destek alarak atlatmak çok daha sağlıklı olur. Programdan öne çıkanlar; Ergenlik döneminden beri başlıyor. Ergenler özellikle yalnız kalmak istiyorlar bu durumda saygı duymak lazım. Çok yoğun stres tepkileri gösteriyor ama hiç destek almamak o zaman sağlıklı değil. Kişi daha sakin ve yalnız kalarak bu konuyu konuşmayarak iyileşiyorsa buna saygı duyulabilir. Bazen konuşabilcek biri olmuyor çevremizde içe kapanabiliyoruz bunlarıda iyi gözlemlemek lazım. Sosyal destek çok önemli. Bir profesyonelle konuşmakla aile arkadaşlarla konuşmak farklıdır. O yüzden profesyonel bir kişiden yargılanmadan, hiç bir duygusu etiketlenmeden dinlenmek çok rahatlatıcı oluyor. Akust stres tepkileride doğal ama belli bir seviyeye kadar. Yoğunluğu arttığı ve hissedildiği zaman psikiyatriye yönlendirilmesi gerekiyor. Biz zaten bunu da yapıyoruz gelen aileler ve bireylerle görüşüyoruz, İl sağlık müdürlüğümüzün organizasyonuyla nerdeyse ertesi güne psikiyati uzmanıyla randevusu sağlanıyor. Suçluluk hissi var buda yardım etmeyle iyileşiyor. Çok ağır şeyler dinleyebiliyoruz. İnsanlar deprem anını çok ayrıntılı bir şekilde hatırlıyorlar. Duydukları sesler yaşadıkları, hissettiklerini anlattıkları zaman bizlerde çok etkilenebiliyoruz ama şimdi burad ilkesi çok önemli; şuan da güvendeyim, yardım ediyorum, yardım alıyorum gibi ilkeler çokı önemli. Kendimize, çocuklarımıza ve bedenimizede yani zihnimiz şöyle çalışıyor, bizim uykularımızın bozuk olması, irkilme, bir şerey odaklanamama bunların nedeni zihin kendini tehlikede görebiliyor o durumu atlatamıyor. Zihni ve bedeni rahatlatmak gerekiyor nefes ve gevşeme egzersizleri çok önemli neredeyse ilaç kadar etkili oluyor bu dönemde zaten ilacı ilk bir ay doktorlarımız uygun bulmuyorlar. Onların kendilerini anlatması için fırsat vermek. Bir şeye başlamadan önce iyi bir dinleyici olmak gerek. Biz kendimizin merakınımı gidermeye çalışıyoruz yoksa yardımcımı olmaya çalışıyoruz ama ilk adımımız onları dinlmeke nolursa daha iyi olur. 311 25 21 ve 22 buradan bize ulaşabilirler. Her türlü ihtiyaç için başvurabilirler aslında bzi o hattı sağlık iletişim hattı olarak kurduk ama ulaşabilirler anında ulaşabileceğimiz iletişim numaraları alarak kendimizi geliştirdik ve çağrı merkezimiz bu numarayı ara emiyor bizi arayan kişiyi ve ihtiyacını not alıyoruz değerlendiriyoruz iletişimlerimiz kurup sorunu çözüp geri dönüş yapıyoruz. Tabiki birebir çözemediklerimiz olabilir ama çözebildiğimiz kadarıyla hangi şartlarda nasıl olabilirin peşindeyiz. Herkes bize ulaşabilir. Biz bu güne kadar yaklaşık 20.000 kişiyi aradık ama hepimiz depremden etkileneniz. Yüz yüze olarak yaklaşık 2000 kişinin üzerinde kişiyle görüştük . Herekese buradan çağrı yapmak isterim bize ulaşın, yalnız değilsiniz, biz sizin için varız, ve elimizden geleni sizin için yapacağız. SAMSUN HABER İLE İLGİLİ İÇERİKLERE GÖZ ATIN.