İlk vakası 7 Mayıs'ta İngiltere'de tespit edilen maymun çiçeği virüsüne ilişkin detaylar araştırılıyor. Diğer adıyla "Monkeypox" virüsü olan maymun çiçeği nedir? Nasıl bulaşır? Enfekte olup olmadığınızı bilmek için hangi testler yapılmalı? Nedeni nedir? Belirtileri nelerdir? Bulaşma süresi ne kadar sürüyor? Hangi tedaviler mevcut? Kimler aşı olmalı? Bu virüs tehlikeli mi? İzolasyon için kurallar nelerdir? İşte tüm detaylar... Öncelikle maymun çiçeği virüsünün insanlara hayvanlar ve özellikle kemirgenler tarafından bulaştığı ve esas olarak Afrika'da bulunduğu biliniyor. Şu ana kadar dünya çapında tespit edilmiş 5 binden fazla vaka ve 1 ölüm kaydedildi. MAYMUN ÇİÇEĞİ NEDİR? Maymun çiçeği, Afrika'da nadir görülen hayvalardan insanlara bulaşan bir virüstür. Afrika fareleri gibi kemirgenler tarafından bulaşıcılığı devam etmektedir. Çiçek hastalığına benzeyen maymun çiçeği virüsüne farklı bir çiçek virüsü neden olmaktadır. Maymun çiçeği, esas olarak Afrika'nın izole bölgelerinde bulunan, nadir görülen ve hayvanlardan insanlara bulaşan virüstür. Maymun çiçeği virüsü 1958'de laboratuvar maymunlarında keşfedildi. Ancak büyük Afrika fareleri gibi kemirgenler tarafından da bulaşıcılığı büyük oranda devam ediyor. Klinik olarak çiçek hastalığına benzeyen maymun çiçeği virüsüne çiçek hastalığı virüsünden farklı bir çiçek virüsü neden olur. İki tür maymun çiçeği virüsü olduğu bilinmektedir: - Kongo suşu veya Orta Afrika suşu (en öldürücü) - Batı Afrika suşu (mevcut vakalarda bulunan daha az öldürücü) DSÖ, 2022 vakalarıyla ilgili olarak PCR testlerinden elde edilen bilgilerin, Avrupa'da tespit edilen maymun çiçeği virüsü suşlarının, virüsün ilk ortaya çıktığı Batı Afrika'ya ait olduğunu gösterdiğini bildirdi. MAYMUN ÇİÇEĞİ VE ÇİÇEK HASTALIĞI ARASINDAKİ FARKLAR Çiçek hastalığı virüsü gibi maymun çiçeği virüsü de ateşin ortaya çıktığı ancak çiçek hastalığından daha az şiddetli olarak yaşandığı, baş ağrıları, lenf şişmesi, kas ağrıları ve yorgunluğun ardından bir döküntünün ortaya çıkması ile başlayan bir hastalığa neden olur. Ancak, maymun çiçeği durumunda daha az yaygın olan ama aynı zamanda ağrılı ve aynı yaraları oluşturan döküntülerin dağılımında ve yoğunluğunda önemli farklılıklar vardır. Bunlar ortalama 2 ila 4 hafta sürer, daha sonra kendiliğinden geriler. Maymun çiçeğinin öldürücülüğü çiçek hastalığına göre daha azdır. Bakım koşullarına, etkilenen kişilerin sağlık durumuna ve ayrıca hastalıktan sorumlu olan virüs türüne göre değişir. Çiçek hastalığı ve maymun hastalığı arasındaki önemli bir fark, aynı zamanda salgınlardan etkilenen toplumlardır. Çiçek hastalığı genel nüfusa yayılır ancak, maymun çiçeği öncelikle endemik olduğu ülkelerde yağmur ormanlarının yakınında yaşayan insanları etkiliyor gibi görünmektedir. Çiçek hastalığı veya maymun çiçeği için cinsel bulaşma açıklanmamıştır, ancak maymun çiçeği virüsü yakın zamanda İtalya'daki üç enfekte hastanın seminal sıvısından izole edilmiştir. Cinsel sıvı değişimi yoluyla bulaşmanın mümkün olup olmadığını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ Maymun çiçeğinde belirtiler genellikle kendi kendine geçer, ancak bazı durumlarda ciddi olabilir. İncelenen vakaların yarısından çoğunda genito-anal döküntü, vücudun herhangi bir yerinde döküntü, yüksek ateş, lenfadenopati (şişmiş lenf düğümleri) olduğu görülmüştür. İlk 5 gün içinde Monkeypox enfeksiyonu aşağıdakilere neden olur: - Ateş - Baş ağrısı - Şişmiş lenf düğümleri - Sırt ağrısı - Kas ağrısı - Bitkinlik Ateşin başlamasından sonraki 1-3 gün içinde hastada genellikle yüzde başlayan ve daha sonra avuç içleri de dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine yayılan deri döküntüsü gelişir. Derideki döküntüler ve sivilce benzeri oluşumlar tek bir parlamada meydana gelir. Kaşıntı yaygındır. Deride oluşan sorunlar farklı aşamalardan geçer. Önce lekeler ortaya çıkar, daha sonra lekeleri papüller, veziküller, püstüller ve son olarak kabuklar izler. Kabuklar düştüğünde, insanlar artık bulaşıcı değildir. Hastalığın kuluçka süresi 5 ila 21 gün arasında değişebilir. Genellikle iyi huylu olan hastalık, çoğunlukla 2 ila 3 hafta sonra kendiliğinden iyileşir. MAYMUN ÇİÇEĞİ NASIL BULAŞIR? Araştrımacılara göre maymun çiçeği virüsünün Afrika dışına bulaşması çiçek hastalığı aşısının kesilmesinin ardından orthopoxvirüs (insan çiçek hastalığından sorumlu virüs) cinsi virüslere karşı bağışıklığın küresel olarak azalmasından kaynaklanmaktadır. İnsanlar arasında bulaşma esas olarak solunum damlacıkları (tükürme, hapşırma) ve deri veya mukoza zarları (ağız, cinsel yol, anüs) ile doğrudan temas yoluyla gerçekleşir. Bulaşma, çamaşırların (giysiler, çarşaflar, havlular vb.), kişisel temizlik araçlarının (diş fırçası, jilet vb.), bulaşıkların ve şırıngaların paylaşılması yoluyla da gerçekleşebilir. Virüs esas olarak çeşitli vahşi hayvanlardan, kemirgenlerden veya maymunlardan insanlara bulaşır. Enfeksiyon, enfekte hayvanların kan, vücut sıvıları veya cilt veya mukoza lezyonlarıyla doğrudan temastan kaynaklanır. Enfekte hayvanlardan alınan etlerin yeterince pişirilmemesi de olası bir risk faktörüdür. MAYMUN ÇİÇEĞİ İÇİN HANGİ TEST YAPILMALI? Maymun çiçeği belirtileriniz olduğunu düşünüyorsanız mutlaka 112 acil çağrı merkezini aramalısınız. Maymun çiçeğinin tanısal doğrulaması, virüsün PCR testi ile laboratuvar analizini gerektirir. Numune yaralardan sürüntü ile alınır. Mikroskop altında alınan numune incelendiğinde virüsün büyük olduğu için hemen tanındığı bilinmektedir. Test edilen kişiler sonucu beklerken kendilerini izole etmelidir. MAYMUN ÇİÇEĞİ ÖLÜMCÜL MÜ? DSÖ, özellikle bu virüsün çocuklar ve hamile kadınlar da dahil olmak üzere bağışıklığı daha düşük insanlarda oluşturabileceği risklerden endişe duymaktadır. Ancak uzmanlar, maymun çiçeği virüsünün kararlı bir virüs olduğunu, bir DNA virüsü olduğunu, bir RNA virüsü olan Covid-19 gibi kolayca mutasyona uğramadığını belirtiyor. DSÖ, maymun çiçeği salgınları sırasında ölüm oranının yüzde 1 ila 10 arasında olduğunu belirtiyor. Batı Afrika türü için bu oran yüzde 3.6 iken Orta Afrika türü için oran yüzde 10.6'dır. Hastalık genellikle 2 ila 4 hafta sürer. Hastalık çocuklarda ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde daha şiddetlidir. Deri lezyonlarının enfeksiyonu veya solunum, sindirim veya nörolojik hasar meydana gelebiir. Şu an için bildirilen yeni vakalar çoğunlukla iyi huyludur. MAYMUN ÇİÇEĞİ İZOLASYON KURALLARI Maymun çiçeği tanı testi (PCR) sonucu pozitif olan bir kişi, doğrulanmış bir maymun çiçeği vakasıdır ve durum hastaneye kaldırılmasını gerektirmiyorsa, belirtilerin başlangıcından itibaren 3 hafta boyunca kendi kendini izole etmelidir. Virüs, ilk belirtilerden cildin tamamen iyileşmesine kadar bulaşıcıdır. - Fiziksel temas yapılmamalı. - Başkalarının yanında cerrahi maske takılmalı. - Döküntüler veya sivilceler mümkün olduğunca örtülmeli. - Kişisel eşyaları paylaşılmamalı. - Evcil hayvanlarla temas olmamalı. - Temiz eller ve kısa tırnaklar olmalı ve sivilceler asla kaşınmamalı ve onlara dokunulmamalı. - Kişisel eşyaları ayrı yıkanmalı, bbulaşıklar ve çamaşırlar mümkünse 60°'de temizlenmeli. - Belirtilerin başlamasından 21 gün sonrasına kadar cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir. SAMSUN HABER İLE İLGİLİ İÇERİKLERE GÖZ ATIN