Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından hazırlanan, "Çalışan Buluşlarına, Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara ve Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlara Dair Yönetmelik", Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelikle, çalışanların buluşlarıyla ilgili bedel tarifesi, uyuşmazlık halinde izlenecek tahkim usulü, yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen buluşlarla kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde ortaya çıkan buluşlara ilişkin usul ve esaslar belirlendi.
Buna göre, çalışan kişi bir hizmet buluşu yaptığında, bu buluşunu yazılı olarak ve geciktirmeden işverene bildirecek. İşveren de söz konusu buluşu kaydedecek. Bildirimde bulunmayan çalışan, işveren aleyhine doğan zararlardan sorumlu olacak. İşverene bildirimde bulunmadan patent başvurusu yapılması halinde, başvuru sahibine karşı dava açılabilecek.
İşveren, hizmet buluşu ile ilgili olarak tam veya kısmi hak talebinde bulunabilecek. İşverenin hizmet buluşuna ilişkin tam hak talep etmesi halinde, bildirimin çalışana ulaştığı tarih itibarıyla buluş üzerindeki tüm haklar işverene geçmiş olacak. Bu durumda çalışan, işverenden buluştan faydalanma karşılığı olarak bedel isteyebilecek. İşveren, tam hak talep ederse, buluşu yapana 2 ay içinde teşvik ödülü de verecek. Teşvik ödülü, net asgari ücret miktarından az olamayacak. İşveren, buluşu kullanmak üzere kısmi hak talebinde de bulunabilecek. Bu durumda hizmet buluşu serbest buluş niteliği kazanacak. İşveren, kısmi hakka dayanarak buluşu kullanabilecek.
Buluşa ilişkin bedelin belirlenmesinde, ekonomik değeri, çalışanın işletmedeki görevi ve işletmenin hizmet buluşunun gerçekleştirilmesindeki katkısı dikkate alınacak. Tarafların anlaşamamaları halinde uyuşmazlık tahkim yoluyla çözümlenecek.
Asgari ücret baz alınarak hesaplanacak
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara buluşları için ödenecek bedel, buluştan elde edilen net gelirin üçte birinden az olamayacak ancak buluş konusunun kamu kurum ve kuruluşunun kendisi tarafından kullanılması halinde ödenecek bedel, bir defaya mahsus olmak üzere bedelin ödendiği ay için çalışana ödenen net ücretin 10 katından fazla olamayacak. Buluştan elde edilen net gelir, buluşun gerçekleştirildiği çalışma için yapılan her türlü gider, buluştan elde edilen gelirden düşülerek hesaplanacak.
Çalışanın buluştan elde edeceği gelir, buluştan sağlanan kazancın, net asgari ücret miktarının kaç katı olduğuna göre yönetmelikte yer alan katsayıyla çarpımı sonucu elde edilecek. Buna göre, asgari ücretin bin ya da 150 bin katına kadar farklı katsayılar baz alınacak.
Buluştan elde edilen kazancın, asgari ücretin net miktarının 150 bin katını aşan miktarı için işverenin bedel ödeme zorunluluğu olmayacak.
