İşçi (çalışan) ve İşveren (patron) arasındaki hizmet sözleşmesi esasına dayanan ve bildirim zamanlarının dikkate alınması zorunluluğu bulunan İhbar Tazminatı, çalışanın işten haber verilmeden yahut belirtilen ihbar zamanı bitiminden önce çıkarılması durumunda işveren tarafından işçiye ödeme yükümlülüğü olan bir ücrettir. Kıdeme göre bildim süreleri farklılıklar arz edebilen İhbar Tazminatını ödeyen taraf tam tersi işçi (çalışan) olabilmektedir. Şayet, çalışan işçi kanunu doğrultusunda ihbar için belirtilen zaman zarfından önce veya haber verilmeden işin bırakılması halinde de işverene (patrona) İhbar Tazminatı ödemek durumundadır. Peki, kimi durumlarda işçi-işveren arasında anlaşmazlıkların meydana gelip işin mahkeme boyutuna varabildiği İhbar Tazminatı ne zaman ve nasıl alınır?
İHBAR TAZMİNATINI KİM ALABİLİR?
İhbar tazminatını işveren (patron) alabildiği gibi çalışan (işçi) de alabilmektedir. İşveren, işçiyi işten haber vermeden ve ihbar zamanı bitiminden önce çıkardığında tazminat ödüyorsa aynı durum işçi açısından da geçerliliğini korumaktadır. Kısaca işçi, kanunda belirtilen zaman zarfında haber çalıştığı işini bırakması halinde işverene ihbar tazminatı ödemek yükümlülüğü bulunmaktadır. İhbar tazminatında amaç, çalışanın (işçi) veya işverenin (patron) işi bırakma yahut işten çıkarma niyetlerini makul bir zaman diliminde karşı tarafa bildirmelerini sağlamaktadır.
İHBAR TAZMİNATI NE ZAMAN VE NASIL ALINIR?
4857 Sayılı İş Kanunu Süreli Fesih başlıklı 17.maddesine göre; Madde 17 – Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.
*İş sözleşmeleri;
1)İşi 6 aydan daha az sürmüş işçi için, bildirimin karşı tarafa yapılmasından itibaren 2 hafta sonra,
2)İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş işçi için, bildirimin karşı tarafa yapılmasından itibaren 4 hafta sonra,
3)İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş işçi için, bildirimin karşı tarafa yapılmasından itibaren 6 hafta sonra,
4)İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından itibaren sekiz hafta sonra, feshedilmiş kabul edilir.
İHBAR TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
İş Kanunu'nun 13. Maddesi doğrultusunda; işçi veya işveren, hizmet sözleşmesini aşağıda ifade edilen bildirim zamanına uymaksızın sona erdirdiği takdirde, bildirim sürelerine ait ücret tutarını ihbar tazminatı şeklinde ödemek durumundadır. İhbar tazminatı ise, işçinin (çalışanın) bağlı bulunduğu yerdeki hizmet süresine bakılarak hesaplanmaktadır. İş Kanunu neticesinde ihbar tazminatının hesaplanmasında esas alınacak zaman dilimleri şu şekildedir.
*6 aydan az çalışanlar için 2 hafta
*6 ay ile 1,5 yıl arası çalışanlar için 4 hafta
*1,5 ile 3 yıl arası çalışanlar için 6 hafta
*3 yıldan fazla çalışanlar için 8 hafta
İhbar süresi tespit edildikten sonra bu süreye karşılık gelen aylık brüt gelir giydirilmiş aylık brüt ücret üzerinden hesaplanır. Gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılır.
->Örneğin son 30 günlük brüt maaşı 2.500 TL olan ve 6 yıl çalışan bir işçiye: 8 haftalık brüt ücreti kadar ihbar tazminatı ödenmelidir,
2.500 / 30 gün = 83.3 TL günlük,
83.3 x 7 gün = 583.1 TL haftalık,
8 hafta x 583.1 = 4.664,8 TL Brüt İhbar Tazminatı
Gelir vergisi: 4.664,8 x % 15 = 699.72 TL,
Damga vergisi: 4.664,8 x % 0.66 = 30.78 TL,
5.600 – (840 + 36,96) = 3934,3 TL net ihbar tazminatı ödenir.
